Fecr-i Âti edebiyatının oluşumu

Fecr-i Ati Oluşmasını Sağlayan Sosyal, Siyasi ve Kültürel Ortam

Tanzimat Dönemi’ni hazırlayan sosyal ve siyasal olayların başında “zihniyet değişikliği” yatmaktadır. Servetifünun Dönemi edebiyatının ortaya çıkmasında “eski-yeni” çatışmasının rolü vardır. Yeniyi savunanların bir araya gelme istekleri, Servetifünün edebiyatının oluşumunu sağlamıştır.

Kendilerini Fecriati (Geleceğin Şafağı) Topluluğu olarak adlandıran gençlerin, siyasi ve sosyal yönlerden olduğu gibi kültür ve zevk bakımlarından da bir dayanakları yoktur. Servetifünün’un dağılmasından sonra gençler, Batı’daki edebi topluluklara özenerek bir araya gelirler. Bir beyanname ile seslerini duyurmak istediklerini ifade ederler. Bu gençlerin kendilerini “sanat, şahsi ve muhteremdir (sanat kişisel ve değerlidir)” cümleleriyle ifade etmeleri bile Fecriati sanatçıları arasında, sanat anlayışları bakımından birlik sağlanamadığını gösterir.

Topluluğun Oluşumu

Servetifünun topluluğunun dağılma tarihi olarak kabul edilen 5 Aralık 1901’den 1908 yılı ortalarına kadar, bu topluluktaki yazarlardan servetifünun dergisinde hiç kimsenin hiçbir yazısı çıkmadığı gibi dergi, her türlü edebi çalışmaları bir yana bırakarak fenle ilgili konulardan ve aktüaliteden bahseden bir magazin dergisi haline gelmiştir.

Ahmet Haşim, Enis Avni (Aka Gündüz), Ali Canip Yöntem, Tahsin Nahit gibi gençler 1901-1908 yılları arasında yetişmiş sanatçılardır. 1908’de yeniden ortaya çıkan Servetifünun sanatçılarının karşısına çıkan  bu gençler, onları inkar etmiş ve onların boş bıraktıkları yere geçmek için şiddetli bir mücadeleye girişmişlerdir.(cemalaksoy.org) Bu tarihten sonra bu genç neslin arasına Yakup Kadri (Karaosmanoğlu), Refik Halid (Karay), Şahabettin Süleyman, Müfid Ratib, Köprülüzade Mehmet Fuad, Cemil Süleyman(Alyanakoğlu), İzzet Melih gibi yeni yazarlar da katılmıştır. Önceleri türlü edebiyat ve sanat dergilerinde dağınık şekilde yazıları çıkan bu gençler, bir araya gelerek edebi çalışmalarını bir düzene koyma ihtiyacı duymuşlardır. Topluluk oluşturmak, kendilerini kamuoyuna daha kuvvetle kabul ettirebilmek için de gerekliydi. Böyle bir düşünceyle hareket eden gençler 20 Mart 1909 tarihinde İstanbul’da çıkmak olan ( Hilal) gazetesinin matbaasında ilk toplantılarını yaptılar. Aralarına Servetifünun’un en genç şairleri olan Celal Sahir, Faik Ali ve Ahmet Samim’i de almışlardır. Bu toplantıda kendi edebiyat ve sanat eğilimlerini temsil edip kamuoyuna açıklayacak bir edebi topluluk kurulmasına karar verilmiştir.

Topluluğa ad olarak teklif edilen “Sina-yı Emel (İdeal Zirvesi)” beğenilmeyerek Faik Ali’nin önerdiği “Fecriati” kabul edilmiş ve başkanlığına da Faik Ali (Ozansoy) seçilmiştir. Aynı toplantıda bu yeni topluluğun yayın organı olarak yine Fecriati adında bir derginin çıkarılması da karar altına alınmış ancak bu düşünce gerçekleştirilememiş, Servetifünun dergisi bu topluluğa da kol kanat germiştir.