10.SINIF TÜRK EDEBİYATI NOVA YAYINLARI CEVAPLARI SAYFA 115

Reklamlar

SAYFA 115

1.
a) Okuduğunuz şiirin ahenk ögelerini belirleyiniz. Tespitlerinizi aşağıya yazınız.
Asonans: “Eylemezlerdi tavâf ol güzeri döne döne”, “Gelene gidene eyler nazarı
döne döne” gibi dizelerde “e” ve “Ayagı yer mi basar zülfüne ber­dâr olanun”, “Ka’be
olmasa kapun ay ile gün leyl ü nehâr” gibi dizelerde “a” asonans olarak kullanılmıştır.
Aliterasyon: “Ayagı yer mi basar zülfüne ber­dâr olanun”, “Zevkü şevk ile virür cân
u seri döne döne”, “Sen durub raks idesen karşuna ben boynum egem” gibi dizelerde “r”
sesi aliterasyon olarak kullanılmıştır.
Kelime tekrarı: “döne döne”, “yir yir”
Uyak: aa, ba, ca… düzeninde, “–er” ile tam kafiyeli ve “ –i döne döne” redifli
Ölçü: Aruz ölçüsü


b) Bu ahenk ögelerinin, konuşma dilindeki vurgu ve tonlamayla şiirin ses ve söyleyiş
özelliğiyle ilişkisini açıklayınız.
Ahenk, kelimelerin ses özelliklerine dikkat edilerek sıralanması sonucunda şiirde ortaya çıkan
uyumdur. Aslında şiir; tonlama, vurgu, ritim, ölçü ve her türlü ses benzerliğiyle ahenkli bir
bütünlük kazanır. Şiiri şiir yapan onun ahenkli bir ses özelliğine sahip olmasıdır. Ahenk unsurlarına
dikkat edilerek oluşturulan bir şiir, okuyucuya bir müzik parçasını dinliyormuş hissi verir.
Öte yandan şiirdeki ahenk unsurlarından vurgu ve tonlama, günlük konuşma dilinde de
vardır. Bu durumu daha iyi ortaya koymak için bir robot konuşması ile insan konuşması kıyası
yapılır. Çağımızda sesli sözlük, sesli tercüme yapan yazılımlardan bildiğiniz gibi bilgisayardan gelen
ses, monoton, vurgu ve tonlaması olmayan ruhsuz bir sestir. Ses akışındaki düzen ve insan
sesindeki duygusal değer, bir robotun konuşmasında zaten olması beklenemez. Konuşmanın
insana özgü bir eylem olmasını sağlayan ve sese insana özgü duygusal bir değer katan bu durum,
şiirlerin de ahenkli ve etkili olmasını sağlar.


2.
a) Şiirdeki ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimleri belirleyiniz. Bunların özelliklerini
söyleyiniz. Şiirin birimlerinin kendi içinde bütünlüğü olup olmadığını açıklayınız.
Şiirin yapısı anlam ve ses kaynaşmasından oluşur. Anlam ve ses kaynaşmasından oluşan
nazım birimlerine beyit, dörtlük, bent, mısra gibi isimler verilir. Dize, beyit, dörtlük gibi birimlerle
ölçü, kafiye düzeni, tema ve imgeler belli bir bütün oluşturarak şiirde yapıyı meydana getirir. Bu
gazelde anlam ve ses kaynaşması beyitlerde oluşturulmuştur. Şairin şiiri övdüğü son beyti bir
kenara koyarsak beyitler aşk teması etrafında bir bütünlük oluşturmuştur.

b) Şair, her beyitte aynı konuyu mu anlatmıştır? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak
ifade ediniz.
Şair, aşk teması etrafında her beyitte farklı bir konuyu anlatmıştır. Beyitlerin konusu 4.
Sorunun “a” şıkkında gösterilmiştir.


c) Hem ses (uyak, redif) hem de anlam yönünden beyitler arasında nasıl bir ilişki olduğunu
açıklayınız.
Şiirde kafiye düzeni “aa, ba, ca…” şeklindedir. “–er” ile tam kafiye yapılmış ve “ –i döne
döne” ile redif oluşturulmuştur. Birinci beyit kendi içinde diğer beyitlerin ikinci dizeleri birinci beyitle
kafiye oluşturmuştur. Beyitlerin anlamı tema etrafında birleşmiştir.


ç) XV. yüzyıl şairi Necatî Bey ve yaşadığı yüzyılın siyasi, sosyal ve kültürel özelliklerini grup
sözcünüz aracılığıyla arkadaşlarınıza aktarınız.
XV. yüzyıl Türk tarihinde önemli olayların yaşandığı bir dönemdir.
Yüzyılın başında (1402'de), Timur Ankara Savaşı'nda Yıldırım Beyazıt'ı yenmiş ve Anadolu'yu
ele geçirmiştir. Anadolu'da siyasi kargaşa ve parçalanmalar başlamıştır. 1413 yılına kadar süren bu döneme fetret devri denir. Daha sonra Anadolu’da birlik yeniden sağlanmıştır.
Yüzyılın ortalarında Türk tarihi bakımından yaşanan en önemli olay İstanbul'un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmesidir. Bu fetihten sonra Osmanlının yeni başkenti İstanbul olur. Bu tarihten sonra Osmanlı hızla yükselmeye başlar; İstanbul, dönemin en önemli kültür merkezi haline gelir.
XV. yüzyılda Anadolu'daki eski kültür merkezleri önemlerini korur. Bu merkezlerde bilim,
sanat ve edebiyat faaliyetleri sürdürülür
XV. yüzyıl Türk edebiyatı, 14. yüzyılda atılan temeller üzerinde gelişmiştir. Bu yüzyılda da
Türk dili; Çağatay, Azeri ve Anadolu lehçeleri olmak üzere üç ayrı edebi lehçede eser vermeyi
sürdürür.
XV. yüzyıl şairi Necatî Bey’in bağlı olduğu divan edebiyatı geleneği de İstanbul’da gelişmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nda saltanat merkezli devletlere özgü bir saray yaşamı oluşmuş, bu da
kendi gerçeklerine uygun bir sanat ve edebiyat ortamı meydana getirmiştir. Sosyal yaşam da iyice benimsenmiş olan İslami kurallara göre şekillenmiştir. İslami kurallarla çelişmeyen örfi kurallar da yine sosyal yaşamda etkili olmuştur.
• Necâtî Bey’in gazelindeki ses akışı ve söyleyiş, Osmanlı Devleti’nin o dönemdeki durumunu
çağrıştırıyor olabilir mi? Açıklayınız.
Necâtî Bey’in gazelindeki ses akışı ve söyleyiş, Osmanlı Devleti’nin o dönemdeki durumunu
çağrıştırıyor olabilir. Çünkü bir saray kültürü ve yüksek zümre edebiyatı oluştuğuna göre dönem sıkıntıların azaldığı huzurun arttığı bir dönemdir.


3.
a) Necâti Bey’e ait şiirin yapısıyla ilgili aşağıdaki tabloda istenilenleri yazınız. Şiirin hangi
nazım biçimi ile yazıldığını belirleyiniz. Tespitlerinizi yazınız.
 (Yapıyla ilgili soruları 9. sınıf Türk
edebiyatı dersinin II. ünitesindeki “Şiir İnceleme, Şiirde Yapı” bölümünde edindiğiniz bilgi birikiminegöre cevaplayınız).
Özellikler Nazım Şeklinin Adı: Gazel
Nazım birimi Beyit
Nazım sayısı 7
Konu Kadın
Ölçü Aruz ölçüsü

b) Necâtî Bey, okuduğunuz gazeli kuralları önceden belirlenmiş bir şiir şekline uyarak mı
yazmıştır? Neden? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Necâtî Bey, okunan bu şiiri, kuralları önceden belirlenmiş gazel şekline uyarak yazmıştır. Bu
sorunun “a” kısmındaki tablo şekil olarak bir gazelin şekline uygundur. Ayrıca kafiye düzeni de “aa,
ba, ca…” şeklinde gazelin kafiye düzenine de uygundur.
İlaveten, son beyitte şair mahlasını kullanmıştır.

c) Şiirin ait olduğu geleneği söyleyiniz.
Şiirin ait olduğu gelenek Divan edebiyatı geleneğidir.

diğer sayfalar için tıklayınız

10. sınıf edebiyat kitabı cevapları, 2014 2015 10. sınıf nova yayınları edebiyat kitabı cevapları sayfa , 2014-2015 nova yayıncılık 10.sınıf edebiyat cevapları SAYFA, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151,  152, 153, 154, 155, 156,, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251,  252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299,  ve diğer Ders Kitabı sayfalarına buradan göz atabilirsiniz.