19.YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİNİN SOSYAL VE SİYASİ YAPISI

Reklamlar

19.YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİNİN SOSYAL VE SİYASİ YAPISI

KISACA NOTLAR:

derleme: edebiyatfatihi.net 

19.YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ'NİN SİYASİ YAPISI

19. yüzyılda Osmanlı Devleti hızla dağılmaya ve beraberinde parçalanmaya başladı. Bunda Fransız İhtilali'nin sonuçları, Sanayi İnkılâbı ve kapitülasyonlar gibi Osmanlı devletini derinden sarsan nedenler etkili oldu.Avrupa tarafından Osmanlıya yakıştırılan "Hasta Adam" benzetmesi yine bu dönemlere ait bir yakıştırma olarak ortaya çıkmıştır.

İmparatorluk  hızla toprak kaybediyordu. Mısır, Yunanistan, Sırbistan, Eflak, Boğdan, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Kıbrıs, vs birer birer kaybedildi. Ancak buna rağmen sınırlar bir hayli genişti. İdari kurum ve kuruluşlar ülke yönetiminde sorunlarla karşılaştılar. Bu yüzden devleti yeniden eski gücüne kavuşturmak için askeri, hukuki, siyasi, kültürel ve toplumsal alanda çeşitli yenilikler yapılması gerekiyordu.

SOSYAL YAPISI:

✓ Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıllarda toprak kayıpları nedeniyle nüfus azaldı.

✓ Kaybedilen yerlerden Osmanlı ülkesine yapılan göçlerin sonucunda Müslüman halkın nüfusu Müslüman olmayanlara oranla daha da arttı.

✓ Kendi ülkelerinde uygulanan baskılardan kaçıp Osmanlı Devleti’ne sığınan bazı gruplar, Doğu Anadolu ve Çukurova bölgelerine yerleştirilerek, kendilerine toprak verildi. Bu topraklar üzerine yerleşen göçmen ve mülteciler ekonomik etkinliklerde bulundular.

✓ XIX. yüzyılda şehirleşmenin artması sonrasında istanbul, bir milyonu aşan nüfusu ile Avrupa’nın en büyük şehirleri arasına girdi.

✓ Şehirleşme sadece şehirlerin nüfusunda değil, yapısal gelişmelerde de etkili oldu.

✓ Avrupa’daki gelişmelerin Osmanlı Devleti’ne yansıması sonucunda bankalar, tiyatrolar, eğlence yerleri, lüks eşya satan dükkanlar açılmaya başlandı. Bu gelişmeler sonucunda şehirlerin sosyal yapıları değişti.

DAHA AYRINTILI BİLGİLER:

Osmanlı İmparatorluğu, 19. Yüzyılın başlarında gerek toprak ve gerekse nüfus bakımından dünyanın en büyük devletlerinden birisiydi. Ancak kurum ve kuruluşları bu büyüklüğü taşıyacak güçten yoksundu. 18. yüzyıldan itibaren komşu ülkelerin ekonomide, siyasette, savaş tekniklerinde göstermekte oldukları gelişme, bu dönemde olanca hızı ile sürmekteydi.

İmparatorluk ise hızla toprak kaybediyordu. Mısır, Yunanistan, Sırbistan, Eflak, Boğdan, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Kıbrıs, vs birer birer kaybedildi. Ancak buna rağmen sınırlar bir hayli genişti. İdari kurum ve kuruluşlar ülke yönetiminde sorunlarla karşılaştılar.

Bu dönemde, Osmanlıların sosyal, iktisadi ve siyasi hayatında istisnai değişiklikler meydana geldi.
“Hasta adam” artık eski uluslararası önemini yitirmişti. İmparatorluk hızla toprak kaybetmesine
rağmen, ayakta durmasının sebebi ise Osmanlı ile Avrupa’nın uluslararası bürokraside siyasi-ekonomik bakımdan ortak çıkarlarının bulunmasıydı. Büyük devletler, iktisadi ve mali çıkarlarına
dokunulmadığı sürece Osmanlı’nın ayakta kalıp direnmesine göz yumdular. Avrupa tüccarları ve iş
adamları genellikle Osmanlı ekonomisine çeşitli yollarla iştirak edebiliyorlardı. Fakat Yunanistan,
Sırbistan, Eflak ve Boğdan gibi eyaletlerde ortaya çıkan karışıklıklar kontrol altına alınamayınca
bunların pazarlarına nüfuz şüpheye düşmeye başladı. Bunun üzerine büyük devletler, bu ülkelerdeki
Osmanlı tebaasının Osmanlı devletinden ayrılma hareketlerine yardım ettiler. Ancak buna rağmen,
İstanbul bürokrasisinin güttüğü iktisadi siyaset Osmanlı hakimiyeti altındaki eyaletlerdeki pazarları
açık tutmaktı. Dolayısıyla Osmanlı devletinin tamamen yıkılması Batılıların iktisadi amaçlarına
hizmet etmezdi. Bu nedenle büyük devletler Osmanlı merkez teşkilatının takviyesini tercih ediyordu.
İmparatorluğun pazarlarına merkezi bir idareden elde edilen imtiyaz ve muafiyetlerle hakim olmak işlerine geliyordu. Bu yüzyılda Osmanlı merkez idaresi daha da güçlendi.

makalenin devamı için TIKLAYINIZ...