9.SINIF FIRAT YAY.EDEBİYAT 160-180.SAYFA CEVAPLARI

Reklamlar

Sayfa 160

Göstermeye Bağlı Metinler

Hazırlık

1.       “dekor, kostüm, rol, dram, jest, mimik..”

3.Tiyatro, seyircinin kolaylıkla görebileceği, yüksek bir sahnede oynanabilir.

4.Araştırınız.

5.Modern tiyatronun ortaya çıkmasıyla geleneksel Türk tiyatrosu önemini kaybetmiştir. Ancak  geleneksel tiyatroyu unutturan asıl faktör televizyon ve internet olmuştur.

Sayfa 163

Çözümleme İnceleme

1.Metin

1.Metnin başında dekorla ilgili betimlemeler resim olarak da çizilebilir. Ancak gerçeği gibi canlı ve somut bir görüntüyü izleyiciye yansıtmaz.

2.Tiyatro, duygu ve düşünceleri, olayları canlandırarak somut bir halde yansıtır. Onu izleyen seyirci, kendisini olayın içindeymiş gibi düşünür.

3.Tiyatro, insanın zihninde, gönlünde bulunan güzel duyguların sahneye yansıtılmasıdır.

4.Metnin başında, olayın geçeceği yerin nasıl bir yer olduğunu belirtmek amacıyla dekor hakkında bilgi verilebilir. Bu dekor kişilerin sosyal statüsünü ortaya koyar.

5.Tiyatro, hem bir edebi tür hem de sahne sanatıdır.

6. Hem üzücü hem de sevinçli olayları işlediğine göre bu metnin türü dramdır.

7.Tiyatro metinleri de tıpkı öykü ve roman gibi belli bir olayı kişi, yer, zaman kurgusuyla ele alır ve bir olay örgüsü biçiminde dile getirir. Tiyatro metinlerinin tek farkı paragraf halinde değil karşılıklı konuşmalar biçiminde yazılmasıdır.

Sayfa 164-165

2.Metin

8. Vur Emri’nde günlük konuşma dili açık ve sade bir şekilde kullanılır. Alaylı Ömer Efendi metninde yöresel ağız özellikleri aşırı biçiminde kullanılmıştır. Vur Emri karşılıklı konuşmalarla sürdürülürken Alaylı Ömer Efendi metni yalnızca meddahın konuşmalarıyla sürdürülür.

9.Şair evlenmesi adlı metinden önce Geleneksel Türk Tiyatrosu ( karagöz, meddah, orta oyunu, köy seyirlik oyunları) vardı.

Karagöz: Hayali denilen ustaların çubuklarla perde arkasında oynattığı bir oyundur. Oyunun karakterleri deriden yapılır. Boyanır ve çubukların ucuna takılır.

Orta Oyunu: Köy, kasaba, şehirlerde bulunan boş meydanlarda oynanır. Başlıca karakterleri Kavuklu ve Pişekar’dır.

Meddah: İyi taklit yapan, çok güzel konuşan, hoş sohbet olan meddahların köy ve şehir kasabalarında yaptıkları konuşmalardır. Çok sayıda hikayeyi ezbere bilirler.

Köy Seyirlik Oyunları: Köylerde belli günlerde oynanan oyunlardır. Yörelere göre farklılık gösterebilir.

10.Modern tiyatro: Komedi, dram, trajedi, melodram

11.Geleneksel tiyatro türleri belli bir metne bağlı değildir. Bu oyunları oynayan kişiler rollerini sözlü gelenek yoluyla ezberler. Meddah çok iyi taklit yaparlar.

12.komedi-b, trajedi-c, dram-a, melodram-ç

13.a.Suçlular hapse atılır, askerler izin almaksızın evi arayabilmektedir. Sokak bekçisi var.

b. Mekan, kişilerin yoksulluğunun ve çaresizliğini somutlaştırır.

c. Tema firardır.

ç.Oyundaki kişilerin ağzından verilmektedir.

d.Oyunun başında dekorun tanıtılmasında tasvirlere yer verilmiştir.

e.Alıcıyı harekete geçirme işlevi

f.Modern tiyatronun dram geleneğini uygulamıştır.

g.Yapılan hatalardan ders çıkarma amacıyla yazılmıştır.

ğ.Bir insan hiçbir zaman tek başına suçlu değildir. Onun suç işlemesinde yakınlarının da ihmali vardır.

14.Metinsiz tiyatro türlerinde konu doğaçlama ve sözlü anlatım yoluyla okuyucuya aktarılır.

15.Bu kavramlar yalnızca tiyatro sanatına aittir.

16.Olay aktarılırken anlatma ve gösterme çeşitli hareketler, konuşmalar, jest ve mimiklerle gösterilir. Bunların tümüne genel bir ifadeyle “rol” diyebiliriz.

17.Metinlerde olaylar sahne ve perde örgüsüyle verilir. Her perde ve sahnede farklı bir olay ele alınır. Bu olay örgüsünün genel adı dramatik örgüdür.

18.Olay örgüsü: bir ses bir gölge, evin tasviri, Halil hakkında konuşmalar, Halil’in hapisten kaçtığını söylemesi, askerlerin kapıya dayanması

Sayfa 171

3.Metin Karagöz’ün Bekçiliği

19.Hacıvat’ın perdeye gelmesi, gazel okuması, Karagöz’ün perdeye gelmesi, Hacıvat’ı dövmesi, Hacivat’ın Karagöz’den gazel okumasını istemesi, Karagöz’ün Hacivat’ı yanlış anlaması

20.Metindeki kişiler Karagöz ve Hacivat’tır.

21.Muhavere bölümünde herhangi bir olay yoktur. Bu bölüm karşılıklı konuşma şeklindedir. Karagöz oyununun sahnelendiği hayal perdesi mekan sayılır.

22.Hacivat kültürlü, şakacı bir insandır. Karagöz ise kaba ve cahil görünse de olayların sonunda aslında bilgili ve mantıklı bir insan olduğu ortaya çıkar.

23.Muhavere bölümü karşılıklı konuşmaya dayanır. Bu bölümde Karagöz her sözü yanlış anlar. Muhavere asıl sözlerin bulunduğu fasıldan bağımsızdır.

24.Fasıl bölümünde izleyiciye verilmek istenen mesaj şudur: Yaşadığımız sokağa ve mahalleye yabancıları sokmamalıyız.

25.Metinde geçen musîkî  makamları: Muhayyer kürdî, neva, evinç, ferahnak, segâh, acemaşiran, ferahza, hicaz, araban, saba,,,

26.Metinde anlatılan musiki makamları 13.yüzyılda kullanılamazdı. Anlatılanlar 19. Asrın özelliklerini taşımaktadır.

27.Metnin anlatıcısı, hayali adı verilen kişilerdir. Hayali, perdenin arkasındadır.

28.Karagöz’in konuşma dili halkın dilidir. Hacivat daha üst düzey bir dil kullanır. Tiyatro, toplumun her kesimine hitap eder.

29.Karagöz oyunu 13.yüzyıldan 19.yüzyıla kadar hayaliler tarafından ezberlenerek oynanmış, kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. 19.yüzyılda yazıya geçirilmiştir.

30.Olay örgüsü yoktur. Yalnızca konuşmalar vardır. Özetleme yapılamaz.

31.Muhavere bölümünde söz oyunları, mecazlar ve yan anlamlar sıkça görülür. Bu bölümün amacı dilin ve sözlerin gücü kullanarak izleyiciyi güldürmektir. Yanlış anlama yoluyla güldürü oluşmaktadır.

Sayfa 175

4.Metin Midas’ın Kulakları

35. Metindeki olay, kişilerin konuşmaları biçiminde düzenlenmiştir.

37.Metindeki kişiler: Midas, Apollon, Pan, berber, 1.Sakallı, 2.Sakallı

38.Berber dükkanı mekan olarak seçilmiştir. Olaylar Frigya devleti zamanında milattan önceki devirlerde geçer.

39.Trajedide toplumun asil ve üst düzey insanları ilk tanrılar, periler, tanrıçalar yer alır.

40.Metnin vermek istediği iki ileti vardır:

İnsan her koşulda sır tutmasını bilmelidir.

İnsanların övgüleri, bizim mükemmel olduğumuzu göstermez.

41.Metnin manzume gibi düzenlenmesi ile ahenk sağlanmıştır.

42. Trajedilerdeki üç birlik kuralı (olay-mekan-zaman) bu oyunda da görülmektedir. Olaylar Firgya döneminde geçer ve günlük bir olay ele alınır. Mekan, berber dükkanıdır. Olay ise Midas’ın kulakları hakkındaki sırdır.

43.Yazar bu trajedide klasik tiyatro geleneğini sürdürmektedir.

44.Tekerlemelerin bulunması, sırrın bir türlü çözülemediğini, bir bulmacaya döndüğünü göstermektedir.

45.Güngör Dilmen, 1959 yılında yazmış olduğu bu oyunla Sinema- Tiyatro Dergisi’nin birincilik ödülünü almıştır. Yazar tarihi bir kişilik hakkında tiyatro yazmakla kendi dönemindeki siyasetçilere ve devlet başkanlarına bir gönderme yapmıştır.

47.

	Karagöz Oyunu	Trajedi
Farklılıklar	Halkın konuşma dili kullanılır. Kişiler halktan seçilir. Günlük yaşam konuları işlenir.	Ağır ve sanatlı bir dil kullanılır. Kral, tanrı, prens gibi asil kişiler vardır. Tarihi konular, savaşlar işlenir.
Benzerlikler	İkisi de insanın ve toplumun kusurlarının düzelmesi için çeşitli iletiler ve göndermeler verir. İkisi de izleyici karşısında oynanır.

48. Eser dil, yazım tekniği yönünden klasik tiyatro döneminin izlerini taşımaktadır.

49.Midas’ın Kulakları adlı tiyatro metni klasik tiyatronun trajedi türüne aittir.

Sayfa 176

Anlama Yorumlama

1.

2.Oyun kişilerinin söz ve davranışlarını anlayıp yorumlayabilmemiz için tiyatro kişileri hakkında ayrıntılı bilgiler verilir.

3.Olay, sahnede canlandırılarak izleyiciye aktarılır. Karşılıklı konuşma(diyalog) biçiminde aktarılır.

4.Halil hapisten kaçmıştır.

5.Parantez içinde verilen açıklamalar ve metnin başında verilen paragraf olaylar hakkında bilgi edinmemizi sağlamaktadır.

6.

7.Metinde kısa cümleler kullanılması, kişilerin özellikleriyle ilgilidir. Kişiler köylüdür bu kişilerin  uzun edebi cümleler kurması beklenemez.

8.

9.Tiyatro, insana kendi hayatının zorluklarını ve neşeli yanlarını gösteren bir ayna gibidir.

10.Hacivat’ın gazel okumasıyla muhavere bölümü başlar. Hacivat’ın gazel okuması ve ardından seyirciyi selamlaması Karagöz oyununun değişmeyen özelliklerinden biridir.

11-12.Karagöz’ün her sözü yanlış anlaması onun bir cahil olduğu fikrini verebilir. Oysa Karagöz de en az Hacivat kadar bilgili ve kültürlüdür.

13.Metnin 19.yüzyılda yazıldığını düşünürsek kullanılan dilin Tanzimat döneminin ağır ve sanatlı dilinden etkilendiği sonucuna ulaşabiliriz. Hacivat’ın dili Tanzimat dönemini yansıtır. Karagöz ise halkın konuşma dilini kullanır.

16.Kral Midas’ın tanrılarla konuştuğu, hatta onları yatıştırdığı anlatılmaktadır. Midas, frigyalılar tarafından yarı tanrı yarı insan olarak bilinir.

17.Sakal, bilgiyi bilgeliği temsil eder.

18.Midas’ın tanrıları yarıştırması, Tanrı Apollo’nun Midas’ın kulaklarını eşek kulağına çevirmesi, kuyudaki suyun berberi duyup sırrı sazlara söylemesi, sazların rüzgara, rüzgarın da halka fısıldaması

19.Metinde cümle yerine dizeler kullanılmıştır.

20.Günümüzde yazılan trajediler klasik trajedilerden tema ve dil yönünden farklı olabilir.

Sayfa 177

Değerlendirme Sorularının Cevapları

1)yazılı, Midas’ın kırmızı teknesinin sırrı, konuları, trajedi-dram, gösteri sanatı-sahne sanatı

2)Teması, konunun işleniş biçimi, kişilerin özellikleri, perde sayısı tiyatro türlerini belirlemede etkilidir.

3)Tiyatro metninde ele alınan konu, kişilerin unvanları, statüleri, dil özellikleri, metinde anlatılan sosyal olaylar metnin yazıldığı zaman hakkında ipucu verir.

4)Tiyatro eseri sahne veya gösteri sanatlarının bir koludur.

5)Tiyatro ile sinema sanatı arasında benzerlikler vardır. Sinema, tiyatronun etkisiyle ortaya çıkmış bir sanat dalıdır.

6)Pandomim, yalnızca hareketler ve işaretlerle oynanan bir sahne oyunudur. Sessiz tiyatro olarak da bilinir.

7)YDDY

8)D

9)D

10)B

Sayfa 179-180

3.Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları Cevapları

1)D

2)A

3)A

4)Edebi metindeki sosyal ve siyasi hayat özelliklerine, düşünce ve yaklaşımlara bakarız.

5)Zaman unsuru ön plana çıkarılırsa okuyucu tema ile metnin yazıldığı dönemin zihniyetini daha iyi mukayese eder.

6)Tip: Benzerlerinin özelliklerini kendi üzerinde taşıyan sembolik kişilerdir.

Karakter: Değişik en bir kişilik yapısına sahip olan kişiliklerdir. Ayırt edici özellikler vardır. Sadece kendini temsil eden kahramanlardır.

—Edebi metinlerde tiplerden bazıları doğal olarak çizilirken bazıları da idealleştirilir. Yazarın çizdiği tip, gerçek hayatı da hatırlatabilir, çok abartılı da olabilir. Başarılı bir tip, temsilcisi olduğu tabakayı iyi temsil etmelidir.

Tip ile Karakterin Farkı:

Tipin toplumsal boyutu vardır. Karakter birey olarak ele alınır. Toplumsal sorumlar tip üzerinde işlenir. Karakter, kendisine ait olaylarla anlatılır.

7.Hakim bakış açısı, kahraman anlatıcının bakış açısı, gözlemci bakış açısı

8.Anlatmaya bağlı metinlerde verilmek istenen ileti ile bu iletinin karşısında olan düşünce temel çatışmayı oluşturur. Örneğin Tanzimat romanlarında “eski-yeni” çatışması sıkça görülür.

9.Üçüncü tekil kişidir.

10.Kullanılan dilin işlevi, kullanılan birimler(paragraf, dize, dörtlük), yazılış amaçları, temanın işlenişi, iletinin veriliş biçimi

11.İkisi de klasik tiyatronun özelliklerini taşır.

Tek perdeliktir.

Üç birlik kuralına uyulur.

Asil kişilere, devlet adamlarına ve tanrılara sıkça yer verilir.

12.Anlatmaya bağlı metin: mesnevi, hikaye, masal, roman, manzum hikaye

13.B

14.Göstermeye bağlı edebi metinler edebiyat, sosyoloji ve tarih bilimlerinin bilgileriyle incelenebilir.

15.Hepsi sahne sanatına aittir. Kişiler, olay, perde, sahne kavramları edebi metinle ilgilidir.