29 Ara 2013

DEDE KORKUT HİKAYELERİ DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN DESTANI OLAY ÖRGÜSÜ,YER VE ZAMAN,KİŞİLER (METNİN TAHLİLİ)

Reklamlar



DEDE KORKUT HİKÂYELERİ
DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN DESTANI’NI
BEYAN EDER HANIM HEY
1.OLAY ÖRGÜSÜ:
  •      Destandaki olay Bayındır Han’ın “yılda bir kere ziyafet verip Oğuz beylerini misafir” etmesi ile başlar.
  • · Bayındır Han’ın Oğuz Beylerine ziyafet vererek ve onları huzuruna davet etmesi.
  • · Bayındır Han’ın ziyafet için şartlar öne sürmesi ve bu şartlar doğrultusunda misafirleri sınıflandırılması.
  • · Dirse Han’ın Bayındır Han tarafından kara otağa oturtulması ve bunun sonucu Dirse Han’ın üzüntüsü(Çocuğu olamayışı .)
  • · Dirse Han’ın çocuğu olmamasına üzülmesi ve evine gelerek bunu hatunu ile istişare etmesi.
  • · Eşin çocuk sahibi olmak için Dirse Han’a yapması gerekenleri söylemesi.
  • · Duaların kabul olması ve Dirse Hanın bir erkek çocuğunun olması
  • · Çocuğun büyüyüp 15 yaşına gelmesi
  • · Delikanlının Bayındır Han’ın boğasını yenerek Dede Korkut tarafından Boğaç adını alması ve bunun sonucunda Oğuz tarafından onanması.
  • · Boğaç Han’a hanlık ve taht verilmesi kırk namertin bunu kıskanması.
  • · Boğaç Han’ın kırk namerdin yalanları yüzünden babası tarafından öldürülmek istenmesi.
  • · Ok ile avlanan Boğaç Han’ın Dirse Han tarafından ölüme terk edilmesi.
  • · Annenin Boğaç Hanı arayıp yaralı halde bulması ve tedavi ettirmesi
  • · Boğaç Han’ın yaralarının iyileşmesi ve kırk namerdin bunu öğrenerek endişelenmesi.
  • · Dirse Han’ın kırk namert tarafından tutsak alınarak kaçırılması.
  • · Boğaç Han’ın kırk namertle savaşarak babasını kurtarması.
  • · Boğaç Han’ın babası Dirse Han’ı kırk namerdin elinden kurtarması sonrasında Bayındır Hanın ona beylik vermesi
  • · Dede Korkut’un Boğaç Han için destan söyleyip dua etmesi
KİŞİLER VE ÖZELLİKLERİ:
Dirse Han Hatun: İyi niyetli
Dirse Han: Saf biri ve sürekli insanların sözlerine kanan biri.
Bayındır Han: Kuralcı biri, ama iyilik eden biri.
Boğaç Han: Yiğit, mert ve ailesine bağlı biri.
MEKAN VE ZAMAN:
Mekânın   ve Zamanın Anlatıldığı Kelimeler
Mekân   ve Zamanın Anlatımı
Mekân
Mekan   olarak kullanılan belirgin yerler değilse kullanılan yer vardır.
Zaman
Zaman   bilinmeyen bir zamandır. Destanlarda olduğu akşam olduğu zaman, daha evvel   gibi zaman bildiren kavramlar kullanılmıştır.

c. Metindeki kişiler, zaman ve mekân arasındaki bağlantı:
c. Mekan, kişiler ve zaman bir uyum içerisinde olay örgüsü etrafında şekillenmiştir ki bize anlamsız ve garip gelen bir yanı yoktur. Olay örgüsünü şekillendirmek için verilmiştir.

 Dede Korkut Hikâyelerinin ne zaman ve nasıl yazıya geçirildiği...
a. 14. ve 15. yy.da yazıya geçirilmiştir. Bu konudaki yaygın kanaat hikayelerin 14.yy.’da yazıya geçirildiği şeklindedir. Hikayelerin kimin tarafından yazıya geçirildiği bilinmemektedir.

Metnin temasını
b. Dirse Han oğlu Boğaç Han’ın kahramanlıkları tema olarak kullanılmıştır. Yazıya geçirildiği dönemdeki özellikleri göremeyebiliriz. Çünkü 15. yy.da yaşam tarzı bu şekilde değil. Anadolu Osmanlı kurulmuş ve bir devlet sistemi şekil olmuştur.
. Kahramanlık teması evrenseldir.
ANLATICISI:
 Anlatıcı dışarıdan biri olup İlahi bakış açısı kullanılmıştır.
METİNDEN TASVİRLER VE BU TASVİRLERİN İŞLEVİ:
                                                                                     Günümüz Türkçesiyle
Berü gelgil başum bahtı ivüm tahtı                        Beri gel başımın bahtı evimin tahtı
İvden çıkup yorıyanda selvi boylum                      Evden çıkıp yürüyünce servi boylum
Topuğında sarmaşanda kara saçlum                      Topuğunda sarmaşınca kara saçlım
Kurılu yaya benzer çatma kaşlum                           Kurulu yaya benzer çatma kaşlım
Koşa badem sığmayan tar ağızlum                         Çift badem sığmayan dar ağızlım
Kavunum viregüm düvlegüm                                   Kavunum, yemişim, düvleğim
Görür misin neler oldu.                                              Görüyor musun neler oldu.

Yapılan tasvirler metni anlamada ve kişinin zihninde canlandırmaya yardımcı olmaktadır.

METNİN DİL VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ:
b. Cümle yapısı olarak değişiklik yoktur sadece kelimelerin  ve eklerin zaman içerisinde doğal değişimden kaynaklanan farklılıklar vardır. Mesela berü sözcüğü şimdi beri olarak kullanılıyor ki bu değişim dilin kendi içerisinde çok doğal bir durumdur. Ama yapı itibariyle bir değişiklik yoktur.Sade bir dille yazılmış, bazı kelimelerde ses ve ek değişiklikleri olsa da rahat anlaşılabilmektedir. Özellikle anlatımında bir şiirsel göze çarpmaktadır. Bu şiirsellik akıcı olmasına vesile olmuştur.
ÖRNEK KELİMELER VE GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE SES DEĞİŞİKLİKLERİ:
berü :beri >üi değişimi
gelgil: gel  > gil düşmüş
ivden : evden > i-e değişmesi
kara : Aynen devam ediyor.
badem : Aynen devam ediyor.
tar : dar > t-d değişmesi
görür misin: görür müsün > ü-i değişmesi
MANZUM BÖLÜMLERDE :
aliterasyon : l sesi
asonans :a ve u sesi
kelime veya dize tekrarı : kelime  yada dize olarak değil de –um,-im-üm ekleri çok fazla kullanılmıştır.
Kafiye: Kafiye yok redif var.
Ölçü: hece ölçüsü kullanılmıştır.
Ahengi sağayan unsurlardır.

“Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinin nerede oluştuğunu ve hangi tarihî gerçekleri dile getirdiğini açıklayınız.
b.  Doğu Anadolu ve Azerbaycan’da oluşmaktadır. Zaman olarak zamanla ilgisi yoksa yine de zamandan ayrı düşünülemez diyerek 11-15 arasında şekillendiğini izah etmektedir.
DİĞER ESERLERLE KARŞILAŞTIRMA:
“Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi”ni İslamiyet öncesi destanlarımızdan “Oğuz Kağan Destanı” KARŞILAŞTIRMA
Farklılıklar
Benzerlikler
Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi
Kahramanlık teması
Olağanüstülükler var
İnsana ait gerçeklik az
İslami etki var.
Kurmaca
Olay   çevresinde gelişen edebi metinler
Olay,   yer, zaman, kişi etrafında şekillenmiştir.

Oğuz   Kağan Destanı
Kahramanlık teması
Olağanüstülükler var
İnsana ait gerçeklik az
Kavmi etki var.



Artikel Terkait

12 yorum

Teşekkürler

diğer hikayelerin de tahlilini yapabilir misiniz? ödevimin konusu dede korkut hikayelerinin tahlili ama hiçbir yerde bulamıyorum. kitabı da okuyamam artık çok geç.

@Şahsenem KOÇBlogda üç tane Dede Korkut Hikayesinin tahlili var, 9 öykü kalıyor,öyküler kısa zaten, 1 saatte okursun...

Kardeşim saolasın çok yardımcı oldun

Çok sagolun çok işime yaradı sizin sayenizde edebiyattan kalmadım 😀😀😀

Çok sagolun sizin sayenizde edebiyattan kalamdım çok teşekkürler

bu hıkayedekı kalıplasmıs anlatımlar nelerdır ?

bencede,aynı fikirdeyim

çok sağolun

Zihniyeti nedir

Ana fikir ne ?

Saolun bide olay nerede 📍❓Gerçekleşio söyleseniz

YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...

1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.


EmoticonEmoticon