BİRYAY 10.SINIF EDEBİYAT 27-35.SAYFA CEVAPLARI (güncellendi)(ÖNCE VE SADECE BURADA)

Reklamlar

1.DESTAN DÖNEMİ

SAYFA 27:

HAZIRLIK:

1) İnsanoğlu nedenini bulamadığı, etkisinde kaldığı bazı olayları olağanüstü güçlere bağlama eğilimindendir.

2....

3) Gelecek kuşaklara aktarılmak, geçmişle gelecek arasında köprü kurmak...

4) Kulaktan kulağa yayılıp daha sonra derlenip yazıya geçirilerek...

5) Evet yaşanır...

HAZIRLIK:

SAYFA 29:

1.ETKİNLİK:

A) Uygur Devleti yerleşik yaşamı benimseyen ilk Türk topluluğudur.Budizm ve Maniheizm'i benimsemişlerdir.Çin'den sonra matbaayı geliştirerek ikinci kez kullanılan ve hareketli harfleri icat ettiler.840 yılında Kırgız Türkleri tarafından yıkıldılar.Budizm ve Maniheizm Uygurların hem mimari alanında hem de savaşçı özelliklerini kaybetmelerinde etkili olmuştur.Kırgızlar Uygurları yıkarak Türk yurdunun Moğollar'ın eline geçmesine neden olmuşlardır. Bu yüzden Türk tarihinde olumsuz anılmışlardır.Karluk ve Basmiller’le birleşerek 2. Göktürk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bölgesinde UYGUR DEVLETİ‘ni kurdular. Kurucuları KUTLUK BİLGE KÜL KAĞAN, merkezleri Ordubalıktır. Bilge Kül Kağan’dan sonra MOYENÇUR başa geçmiş, onun döneminde Müslüman Araplar ile Çinliler arasında Talas Savaşı yaşandığından, Abbasilere yenilen Çinliler güç kaybına uğramışlardı. BÖGÜ KAĞAN devrinde Uygur Türkleri ile çin arasında iyi ilişkiler kuruldu ve ticaret iyice gelişti. Bögü Kağan Çine yardım amacıyla Tibet Seferine” çıkmaya karar verdi. Mani Dininin Özelliği Avlanmayı, et yemeyi ve savaşmayı yasaklayan bir dindir.

b.Metinden Uygurlara ait özellikler:

·         Devletin kağanlar tarafından yönetilmesi

·         Ziraatle uğraşmaları

·         Olağanüstülüklerin hayata hakim olması

·         Çinlilerle siyasi ilişkiler içinde olmaları

2.ETKİNLİK:

UYARI: Bu kitabın bütün etkinlik çözümleri için sitemizdeki farklı yayınevi cevaplarından da yararlanabilirsiniz...Kitaplar değişse de kazanımların hep aynı olduğunu ve benzer soruların sorulduğunu unutmayınız...Sadece biraz daha dikkatli inceleme ve araştırma yapmalısınız.Metinleri okuyup iyice anladıktan ve soruları KENDİNİZ cevapladıktan sonra buradaki cevapları kontrol etme amacıyla kullanmanız öğrenmeyi kalıcı hale getirme adına faydalı olacaktır.(edebiyat fatihi) http://edebiyatfatihi.blogspot.com/2011/09/zambak-10sinif-edebiyat2unite-destan.html

·         Mit; çok eski zamanlarda gelmiş ve yaşamış olan ulusların  inandıkları Tanrı’ların,  kahramanların, devlerin ve  perilerin hayatından bahseden hikâyelerdir. Her toplumun kendine özgü bir mit macerası vardır. Ve temsil ettiği topluluğun aynası gibidir. Mit toplumdan topluma farklılık gösterdiği gibi ortak yanlarda çok bulunmaktadır. Destanlarda bu mitolojik ögelere çok sık rastlanır.   Mitleri inceleyen bilim dalına ise mitoloji denir.

·         DAHA GENİŞ BİLGİ:

·         Mit kutsal bir öyküyü anlatır; en eski zamanda, “başlangıçtaki” masallara özgü zamanda olup bitmiş bir olayı anlatır. Başlangıç; evrenin ve alemin yaratılışıdır.

·          Mitin sınırları: Olay, mekan ve zamandır.

·         Mekan, kozmik alem; zaman ise kozmik zamandır. Kozmik ise; İslâm’a göre ruhların yaratıldığı andır.

·         · Tanrılar ve yarı tanrılar mitin ana kahramanlarıdır.

·         · Mit, doğaüstü varlıkların eylemlerinin öyküsünü oluşturur.

·         · Bu öykü kesinlikle gerçek ve kutsal olarak kabul edilir.

·         · Mit her zaman için yaratılışla ilgilidir.

·         1. Mit, kutsal bir anlatıdır.

·         2. Simgesel ve kutsal bir ağırlığı vardır.

·         3. İlk insanın dünyayı yaratanlara kendisini anlamlandırmak için sorduğu neden ve nasıllara, o dönemin şartları içerisinde cevap vermişlerdir.

·         4. Mitlerin kahramanları ilahlar, ilaheler ve yarı-tanrılardır.

·         5. Mitlerde zaman ve mekan kozmiktir. Haritada ve bildiğimiz bir zaman diliminde açıklanamaz, gösterilemez.

·         6. Mit, her zaman bir yaratılışla ilgilidir. Bir şeyin hayata nasıl geçtiğini ya da bir davranışın, bir kurumun, bir çalışma biçiminin nasıl yaratıldığını, oluştuğunu anlatır.

·         7. İnsanlar miti bilmekle, onu çözmekle nesnelerin kökenini de bilir. Burada dıştan soyut bir bilgi söz konusu değil, yaşanılan bir bilgi söz konusudur.

·         8. Mitler, gerçek anlamlarını ancak içinden çıktıkları topluluk içinde bulurlar. İçerdikleri sembollerin ancak yaşadıkları toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik yapısında birebir karşılıkları vardır. Sadece o toplum içinde anlaşılırlar. Diğer toplumlarda sembollerin dili çözülemediğinden dolayı mitin anlamı verdiği mesaj anlaşılamaz ve mit gerçekdışı bir görünüm verir. Kısacası mit, doğduğu toplumda yaşar ve mesajları algılanır.

·         9. Mitin ihtiyar toplumlarda vazgeçilemez bir yeri vardır; inanışları dile getirir. Ahlak ilkelerini savunur, onları kabul ettirir. Demek ki mit, yaşadığı toplumda sürekli olarak başvurulacak olan, yaşanılan bir gerçektir. Soyut bir kuram ve imgeler göstergesi değil, ilkel bir dinin ve pratik bilginin gerçek anlamda düzenlenmesidir.

·         10.20. asır tarihçileri ve dilbilimcileri mitolojiler ve dinler arasında güçlü benzerliklerin var olduğuna dikkat çekmektedir.

·         Mitler üç gruba ayrılır:

·         1. Tabiat olaylarını, hayvanların kökenini, töreleri, örf ve adetleri anlatan mitler.

·         2. Tarihi olayları açıklayıcı nitelikte olan mitler.

·         3. Sadece maceraları anlatan, eğlendirici nitelikte olan mitler.

·         Mitlerin kategorileri

·         Eskatoloji: İnsanın ve dünyanın geleceğini konu edinen mitlerdir. Örneğin: Tufan, kıyamet mitleri.

·         Kozmogoni: Evrenin nasıl oluştuğunu anlatan mitlerdir.

·         Teogoni: Tanrıların nereden geldiklerini anlatan mitlerdir.

·         Antropogomi: İnsanların nereden geldiklerini ya da nasıl oluştuklarını anlatan mitlerdir.

B)Metinlerdeki mitler:

Ağaç miti: (ek bilgi) Destanlarda ağaç motifi üç yönüyle yer alır: Sığınak (Oba), Ana ya da Ata, varlığı, devleti temsil eden sembol. İnsanlığın yaratılışı hakkındaki Türk düşüncesine göre Tanrı, yeryüzündeki dokuz insan cinsini, bu insanlardan önce yarattığı dokuz dallı ağacın gölgesinde barındırmıştır.

Işık Miti: Bu motif destanların kuruluşunda kutsiyetten kaynaklanan hayat verici bir özelliğe sahiptir. Destanların büyük kahramanları; bu kahramanlara kadınlık ve mukaddes Türk çocuklarına annelik yapan kadınlar ilahî bir ışıktan doğarlar. Şamanist inanca göre yerden on yedi kat göğe doğru gittikçe aydınlanan bir nur âlemi vardır ki bunun on yedinci katında bütün göz kamaştırıcı ışığıyla Türk Tanrı’sı oturur. Yeryüzünde iyilik yapan ruhlar da bir kuş şeklinde bu nur âlemine uçarlar.

KIRK MİTİ:(ER SOGOTOH EFSANESİNDE GEÇİYOR)Bu motif, kahramanlar etrafındaki gücü temsil eder. Kırk sayısı bazı eşya ve davranışları sınırlar. Oğuz Kağan'ın kırk günde yürümesi, konuşması gibi. Kırk sayısı görünmez âleminden gelen koruyucu, güç verici kutsiyete erişmiş şahısları da simgeler.
KUTLU DAĞ MİTİ:

MİTLERİN OLUŞUMU

Mitlerin geniş açıklayıcı özellikleri oluşumlarını belirli bir oranda muğlâklaştırmaktadır. Mitlerin kültürel ihtiyaçları karşılamak amacıyla oluştuğuna (veya oluşturulduğuna) dair bir kanı ortaya atılmıştır.

           Mitler kabile, şehir veya millet gibi kültürel kurumları evrensel hakikatlere bağlayarak yetkilendirebilir (bunlara yetki verebilir).

Tüm kültürler kendi dinleri, kahramanları, tarihleri ve benzeri unsurlarına ilişkin anlatıları barındıran kendi mitlerini zamanla geliştirmişlerdir. Bu mitlerin barındırdıkları sembolik anlamların gücü uzun süreler boyunca canlı kalabilmelerinin (bazen binlerce yıl boyunca) ana sebeplerindendir.

Mitlerin bir toplamı, bütünü mitos olarak adlandırılır. Bunların (mitosların) bir toplamı, bütününe ise mitoi denir. Bunun önemli bir türü bir kültürün evrenin nasıl yaratıldığına ilişkin görüş ve inançlarını açıklayan ve tanımlayan yaratılış mitleridir.

www.edebiyatfatihi.blogsot.com

SAYFA 31

Edebiyat Fatihi	Kalevela	Uygurların Türeyişi	“Er Sogotoh” Efsanesi
olay	Tanrı Tursas’ın Kutsal ağaç meşeyi edebiyat fatihi dikmesi ve ardından gelişen olaylar	Uygurların bir ağaçtan türemeleri edebiyatfatihi	Yakut Türklerinin türeyişi
kişiler	Pellervoinen,edebiyat fatihi Vainamoinen Tanrı Tursas,	Barçuk Art Tigin Bögü Han,Yulun Tigin....	Er Sogotoh,Kübey Hatun
zaman	Belirsiz bir zaman	Belirsiz bir zaman	Belirsiz bir zaman
mekan	Deniz kenarı,kırlar,tarla...	Selenge ve Tolga nehirleri,Çin, Uygur Devleti,Kara-Korum...	Bir oba,büyük bir ev...
Olağanüstü özellikler	Meşenin dallarının göğe ermesi,su perilerinin varlığı, denizden çıkan yaratığın bir erkeğin başparmağı kadar olması,yaratığın sonra kocaman bir yiğit olması	Ağaca gökten ışık inmesi,ağacın gebe kalması	Ağacın dile gelmesi
benzerlikler	Her üç metinde de olağanüstülüklerin olması Her üçünün de olaya dayalı olması Her üçünün de yapısını olay örgüsü,yer zaman ve kişiler olması Her üçünde de ırka ait özellikler olması Mitolojik öğeler içermeleri www.edebiyatfatihi.blogspot.com ÖZGÜN VE DOĞRU

b) Farklı uygarlık ve kavimlerde destan dönemi yaşanmıştır.

SAYFA 33:
4.etkinlik:
Ergenekon Destanı'ndaki Mitler ve Mitolojik Ögeler:

• Tanrı'nın gücüyle demir dağın eriyip akıvermesi
• Ok mitinin yer alması...

BU MİTLERİN OLUŞMA NEDENLERİ:

Mitoloji, toplumu derinden etkileyen olayların halk arasında anlatılmasıyla ortaya çıkmaktadır. İnsanlar çözemedikleri, anlayamadıkları ya da bilmedikleri özelliklere olağanüstü bir özellik katma eğilimi içindedir. Bu durum toplumların yaşamlarında bir alışkanlık haline gelmiştir. Mitoloji oluştuğu dönemlerde de insanlar çevreyi anlayacak bilgi birikimine sahip değildir. Burada da düş ve hayaller devreye girer.

SÖZLÜ EDEBİYATLA MİTOLOJİ ARASINDAKİ İLİŞKİ:

Destan, sözlü edebiyatın ilk ürünlerinden biri olduğu için destanlardaki mitolojik öğeler sözlü edebiyatta sık sık görülmektedir. Mitoloji, toplumu derinden etkileyen olayların halk arasında anlatılmasıyla ortaya çıkmaktadır. Sözlü edebiyatın halk arasında meydana geldiği göz önüne alındığında mitoloji ve sözlü edebiyat arasında yakın bir ilişki vardır. Kadın, at, bozkurt, ışık, ağaç gibi mitolojik öğeler sözlü edebiyatta da yer almaktadır. Destan döneminde mitolojik hikâyeler sözlü edebiyatın özellikle de destanların oluşumunu hızlandırmıştır.Bu açıklamalardan sonra SÖZLÜ EDEBİYAT MİTOLOJİK DÖNEMDE OLUMUŞTUR diyebiliriz...

c.DÖNEMİN ZİHNİYETİ MADDELER HALİNDE...

• Türklerin savaşçı millet oldukları,
• Cihangirlik duygusuna sahip oldukları,
• Çadırlarda yaşadıklarına göre göçebe millet oldukları,
• Sürüleri olduğuna göre hayvancılıkla geçindikleri,
• Hanlık ve kağanlar tarafından yönetildikleri,
• Kök Tanrı inancında olmaları,
• Demir erittikleri ve demircileri olduğunu göre madencilik üzerine bilgilerini olmaları,
• Vergi aldıklarına göre bir devlet sistemine sahip olmaları

SAYFA 34:

ANLAMA-YORUMLAMA

1.Resimlerle ilgili düşüncelerini belirtiniz.

2)Mitlerin toplumun günlük hayatında  vazgeçilemez bir yeri vardır; inanışları dile getirir. Ahlak ilkelerini savunur, onları kabul ettirir.  Mit, yaşadığı toplumda sürekli olarak başvurulacak olan, yaşanılan bir gerçektir. Soyut bir kuram ve imgeler göstergesi değil, ilkel bir dinin ve pratik bilginin gerçek anlamda düzenlenmesidir.

3a)İnsanlar çözemedikleri, anlayamadıkları ya da bilmedikleri özelliklere olağanüstü bir özellik katma eğilimi içindedir. Bu durum toplumların yaşamlarında bir alışkanlık haline gelmiştir. Mitoloji oluştuğu dönemlerde de insanlar çevreyi anlayacak bilgi birikimine sahip değildir. Burada da düş ve hayaller devreye girer. Bu durum sanata, edebiyata bir zenginlik katmıştır.

b)Düş yoluyla ortaya konan öğeler Türk toplumunun sanatını da daha çok düşsel öğelerin ağırlıkta olduğunu yapıya büründürmüştür. Hemen hemen her eserde insanların olağanüstü kavram ve olguları kullanmışlar ve bunları eserlerine aktarmışlardır.Mitolojik öğelerin oluşması dönemin sanatını ve dilini zenginleştirmiştir.

4.Bu dönemde oluşturulan eserlerin yazarları yoktur. Anonimdir. Bu da sözlü  dönemdeki eserlerin halkın ortak duygu, düşünüş ya da davranışlarının bir yansıması olduğunun göstergesidir.

DEĞERLENDİRME:

• 1) MİT
• DESTAN DÖNEMİ 
• SÖZLÜ
• ZİHNİYETİ VE YAŞAM
• GÖKTÜRKLERE

2)A

3) İnsanlar çözemedikleri, anlayamadıkları ya da bilmedikleri özelliklere olağanüstü bir özellik katma eğilimi içindedir.Ayrıca korktukları doğa olaylarının sebeplerini bilmemelerine...

4.Destanların milli bir özellik taşıdığı

5)B gemi

6)E

7Sözlü edebiyat ürünleri olmasaydı destan dönemindeki yaşam biçiminden,o dönemdeki zihniyetten ve insanların yaşanılan dönemi algılayış biçimi hakkında bilgi sahibi olamayacaktık.Sözlü edebiyat ürünleri mitolojik dönemin gelecek nesillere aktarılmasında bir köprü görevi görmektedir.