FIRAT 9.SINIF EDEBİYAT 105-137.SAYFA CEVAPLARI

Reklamlar

9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 3.Ünite: Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi (Sayfa 105,106,107,108,109,110,111,112)

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi

3. metin

AKSOYLU TİMSAHA KARŞI

Aisopos (Ezop)

4. metin

KOCA DUHA OĞLU DELİ DUMRUL’UN HİKÂYESİ

Anonim

 b. “Aksoylu Timsaha Karşı” ve “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” adlı metinlerin ortak yönlerini aşağıya yazınız.

b. Olağanüstü özellikler vardır.

İnsan dışındaki varlıklar eserlerde kişi olarak kullanılmıştır.

Olay örgüsü, yer, zaman ve kişi unsurundan oluşmuştur.

Edebi metin özellikleri gösterirler.

Kullanılan kelimeler mecaz ve yan anlamlıdır.

Bir anlatıcısı vardır.

c. Bu metinlerin anlam ve birimlerini belirleyiniz. Anlam birimlerini belirlerken olay, kişi, mekân unsurlarının metinde nasıl kullanıldıklarından hareket ediniz.

c. Kişi, mekan ve zaman unsurları birleşerek metin olay örgüsünü oluşturmuştur.

ç. Bu metinlerin anlam birimlerini belirlerken metnin hangi unsurlarının bir arada bulunması gerektiğini belirtiniz.

Ç. Olay örgüsü, yer, zaman, kişi…

d. Metnin anlam birimleri arasında nasıl bir ilişki vardır? Belirtiniz.

d. Bu anlam birimleri arasında en önemlisi olay örgüsüdür. Zaten bu metinlerin diğer ismi olay çevresinde gelişen edebi metinlerdir. Olay örgüsü;  yer, zaman ve kişinin birleşiminde oluşur.

e. Bu metinlerin olaylarını tespit edip metinlerin kaçar olay içerdiğini belirtiniz.

e. Birden fazla iç içe geçmiş durumdadır.

7. “Adaya Vapur” adlı metni okuyunuz. Metnin kenarlarında boş bırakılan yerlere paragraflardaki olayları yazınız.

7.İstanbul’da Adalara giden bir adamın vapur içindeki düştüğü durumu anlatır. Memur olmaya giden roman kahramanımız gittiği yerde nerde kalacağınız ve neler yapacağınız düşünürken bir güzel kız gelir ve ona gemini Adalar’a gidip gitmediğini sorar. O da bilemez, kızarır, utanır ve gemideki diğer insanlar komik duruma düşer.

8. Sınıfınızda dört gruba ayrılınız. “Adaya Vapur” metnindeki olayların nedenini ve bu olayların sonucunu bularak olay örgüsünü çıkarınız ve şemalaştırınız. Grup sözcüleri, gruplarının hazırladığı olay örgüsü şemasını tahtaya çizsin. Çizilen şemalardaki benzerlik ve farklılıkları bulunuz.

8.

·           Çocuğun memur olarak atanması

·           Gemiyle Adalar’a gitmesi

·           Yol boyunca nerde kalacağını  ve akrabalarıyla ilgili durumları düşünmesi

·           Kendisini bekleyen bütün belirsizliklere rağmen neşesini ve mutluluğunu koruması

·           Şehirli güzel bir kızın buna bu gemi Adalar’a gidiyor mu diye soru sorması

·           Cevap veremeyen kahramanımız utanması ve komik duruma düşmesi

9. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerin yazarları gördükleri, duydukları vb. olayları konu olarak işlerken ne gibi değişikliklerle vermişlerdir? Metinlerden örneklerle açıklayınız.

9. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” yazarlar kendi hayatlarında gördükleri konuları eserlerine alırlarken olduğu gibi anlatmazlar. Onları kendi içlerinde değiştirerek kurgulayarak anlatırlar. Olduğu gibi anlatmak bilimsel ya da öğretici metinlerin  işi olarak göze çarpar. Ama yazarlar kurmaca gerçekliği kullanmak zorundadır.

10. “Adaya Vapur” adlı metindeki karşılaşma yaşanmamış olsaydı hikâyenin sonu aynı şekilde mi biterdi? Yazar kendi istediği gibi bir son oluşturabilmek için mi olay örgüsünü böyle düzenlemiştir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda hikâyelerde olay örgüsünün hangi amaçla düzenlendiğini belirtiniz.

10. Aynı şekilde yaşanmazdı. Çünkü yazar olayın sonucu bu karşılaşmaya bağlamıştır. Buna göre düzenlenmiştir. Hikayedeki olayların düzenlenme elbette ki bir şeyler öğretmek değil, olayları, durumları ve düşünceleri anlatıp estetik zevk vermek için yazılmıştır.

11. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metinde olduğu gibi tilki ve timsahın soylarıyla, geçmişleriyle övünmeleri mümkün müdür? Bu metinde yazar, insanlarla ilgili hayal, tasarı ve izlenimlerini nasıl dile getirmiştir? İnsana özgü gerçekliğin bu metinde verilirken değiştirilip değiştirilmediğini tartışınız. Tartışmanız sonucu oluşan fikri tahtaya yazınız.

11.Mümkün değildir. Anlatılmak istenenin hayvanlar üzerinden alegori yapmıştır. İnsana özgü gerçeklik kişileştirme yoluyla ele alınmıştır.

12. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerdeki olayların benzeri olaylar çevrenizde yaşanıyor mu? Bu olayları yaşayan insanlara benzer kişiler çevrenizde yaşıyor mu? Normal hayatta yaşanan gerçeklikle edebî metinlerde anlatılan gerçekliğin benzerlik ve farklılıklarını aşağıya yazınız.

12. “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi”  metinlerinde olay çevremizde rastlanmazken “Adaya Vapur” metnindeki olayın benzerine çevremizde rastlayabiliriz. Adaya Vapur metnindeki kişilere  var ama diğerlerini göremeyiz. Normal hayatın gerçekliği ile edebi metinlerin gerçekliği aynı olmaz. Normal hayattaki gerçeklik net ve nesnelken edebi metinlerdeki gerçeklik kurmaca olup göreceli yani özneldir. Yoruma açıktır.

13. Aşağıdaki tipler, “Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” ve “Adaya Vapur” adlı metinlerin hangisinde vardır? Karşısına yazınız.

13.

Yalan söyleyen, övünen : Aksoylu Timsaha Karşı

Dobra konuşan : Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi

Sonunu hesaplamadan konuşan, cahil : Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi

Geleceğe ilişkin hayalleri olan ama bazı insanlar yüzünden hayallerinden vazgeçen : Adaya Vapur

14. “Adaya Vapur” adlı metindeki gencin arkadaşı, olayların içinde hangi özelliğiyle yer almıştır? Buna göre “arkadaş”a tip mi karakter mi diyebilirsiniz? Nedenleriyle açıklayınız.

14. Olayların akışına yardımcı olmak amacıyla figüratif kadro olarak yer almaktadır. Burada arkadaş tip’tir. Çünkü bütün özelliği ile benzer nitelikteki insanlara tip denir. Yani buradaki insana benzer çok sayıda kişiyi görebilmekteyiz.

15. Aşağıdaki metinlerdeki olayların geçtiği mekânları aşağıya yazınız.

15.

Aksoylu Timsaha Karşı : Su boyunda

Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi : Kuru bir çay  üzeri, ev gibi mekanlar…

Adaya Vapur :Gemi

Yazdığınız bu mekânların hangisini haritadan gösterebilirsiniz? Bu mekân metinde ayrıntılı olarak anlatılmış mıdır? Mekân bir binada mı, bir sokakta mıdır? Ayrıntılı olarak tasvir edilmiş midir? Niçin?

“Aksoylu Timsaha Karşı”, “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi”ndeki yerleri gösteremeyiz ama Adaya Vapur metninde izah edilen gösterebiliriz. Yine Adaya Vapur metninde ayrıntılı olarak anlatılmışken bu mekanlar diğer iki mekan tasvirler çok verilmemiş. (Olayların nerde geçtiği sorusuna yukarıda cevap verilmiştir.)

16. “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metindeki tilki ile timsahın su boyunda buluştuğu ve ikinci metindeki Deli Dumrul’un çayın üstüne köprü yaptırdığı zamanı gün, ay ve yıl olarak belirtiniz. Metinlerdeki zaman gerçek yaşamdaki zaman gibi niçin tarihe, saate dayanmıyor? Görüşlerinizi belirtiniz.

16. Hangi zaman diliminde olduğunu bilemiyoruz. Zaman kavramları saat, tarih olarak verilmemiştir.

17. “Koca Duha Oğlu Deli Dumrul’un Hikâyesi” adlı metnin kişileri, zamanı ve mekânı hakkındaki düşüncelerinizi yazılı olarak anlatınız, yazdığınız metni sınıfta okuyunuz.

17. Deli Dumrul, hikayenin gerçek kahramanıdır ve bütün olaylar onun etrafında şekillenir. Diğer karakterler ise asıl kahramanımıza yardımcı niteliğe sahip kişilerdir. Mekan kuru bir çayın üzerinde ve evde geçmektedir. Zaman ise net olarak bilinmemektedir.

18. “Adaya Vapur” adlı metindeki memur ile bir gündüz vakti İstanbul arasında bir bütünlük var mıdır? “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metindeki tilki niçin memur olma hayali kuramıyor? Açıklayınız.

18. Aksoylu Timsaha Karşı metnindeki insana ait gerçeklik insan dışındaki varlıklarla ifade edildiği için onlar memur olma hayali kuramazlar. Adaya Vapur metnindeki kişilerse günümüzdeki insanlarla uyum sağlamaktadır.

19. Aşağıdaki şemayı “Adaya Vapur” adlı metne göre doldurunuz.

Olay: Memur olma hayali bir gencin birilerinin yapmış olduğu davranışlar yüzünden hayallarin vaz geçip vaz geçmeme durumunda bir gencin hikayesi

Kişi / Kişiler: Genç, güzel kız, teyze, vapurdaki diğer insanlar, gencin arkadaşı

Zaman: Yaz mevsimi

Mekân: İstanbul , Adalar, Gemi ,Sirkeci

Şemaya yazdığınız ögeler olmasaydı hikâyedeki iletide ne gibi eksiklikler olurdu? Açıklayınız.

Kişi, yer, zaman birleşip olay örgüsünü meydan getirir. Bu üç özellikten bir eksik olursa olay örgüsü eksik kalır ve üç özellikten biri değişirse  olay örgüsü de kendiliğinden değişir.

9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 3.Ünite: Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi (Sayfa 112,113,114,115,116,117,118,119,120)

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi

6. metin

BOŞ BİLGİ

20. “Boş Bilgi” adlı masalın olaylarını ve temel çatışmasını bularak aşağıya yazınız.

20. Pin Man isimli gencin en büyük tutkusu kimsenin yapmadığı işi yapmaktır. Bunun için ne yaparım diye düşünürken ejderha yapmaya karar verir. Birinden bunun eğitimini alır. Beş yıl boyunca çok ağır koşullarda bu işi yapar ama bu işi öğrendikten sonra işe girmek isterr. Şehre geldiğinde  bir tüccar ne işi yapabileceğini sorar. Ejderha avcılığı yapacağını söyleyince kimse böyle bir ihtiyacı olmadığı için işsiz kalır.
Temel Çatışma: Faydalı ve Faydasız Bilgi

21. Sıraladığınız olaylardan ve masalın başlığından yola çıkarak masalı meydana getiren birimlerin ortak paydası nedir? Bulunuz. Bulduğunuz ortak paydayı metnin teması diyebilir misiniz? Niçin?

21.  Olay örgüsü, yer, zaman, kişi , anlatım ve temel çatışmadır. Bütün bunlar başlıkla birlikte temayı ele verir.

7. metin

KOCAÖKÜZ’ÜN ÖLÜMÜ

22. “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metnin temasını ve bu temayı besleyen düşünceleri aşağıya yazınız.

22. Teması          “Koca Öküz’ün  Ölümü”dür. Bu temayı besleyen düşünceleri olay örgüsünün hikayenin başından  sonuna kadar öküzün kaybolması ve ölüsünün bulunması üzerine kurulmuştur.

23. “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinden, yazıldığı dönemdeki köylülerin yaşamı hakkında neler öğrendiniz? Bu bilgiler metnin temasıyla hangi yönlerden ilişkilidir?

23. Hayvancılıkla geçiniyorlar, fakir bir yaşamaları var. Yaşamları kendi yetiştirdikleriyle sağlayan insanlar. Öküzün ölümü fakir olan aileyi çok etkilemiştir çünkü ellerinde en önemli varlıklardan biridir ki temayı ve köylülerin yaşamını birbirinden ayrı düşünemeyiz.

24. “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin hangisinin teması döneminin sosyal yaşamını ve düşünce tarihini daha iyi yansıtmaktadır? Nedenleriyle açıklayınız.

24. Koca Öküz’ün Ölümü daha iyi yansıtmıştır. Çünkü diğer metinde anlatılan daha evrensel bir konu olup hemen hemen her devirde boş bilgi konusuna değinilebilir ama Koca Öküz’ün Ölümü metninde konu ve tema sadece o dönemin sosyal yaşamı anlatmaktadır.

25. “Alişimin Kaşları” ve “Bin Bir Gece Masalları” adlı metinleri okurken metinlerdeki olayları kimlerin gördüğüne dikkat ediniz. Olayları gören kişinin anlatımıyla metinlerin altındaki boşluklara birer paragraf ekleyerek hikâyeyi ve masalı devam ettiriniz.

25.

8. metin

ALİŞİMİN KAŞLARI

9. metin

BİN BİR GECE MASALLARI

26. “Alişimin Kaşları” adlı metnin anlatıcısı yazar mıdır? Anlatıcı kurmacanın içinde varlığı söz konusu olan bir kişi midir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda belirlediğiniz anlatıcıyı tahtaya yazınız.

26. Edebî metinlerde anlatıcı, kurmacanın sınırları içinde varlığından söz edilen kişidir. Anlatıcı, yazar ile kurmaca metin arasındaki kişidir.

27. “Bin Bir Gece Masalları” adlı metnin anlatıcısı Şehrazat mıdır, masalı yazıya geçiren kişi midir? Bu metni birinci tekil kişi ve ikinci tekil kişinin ağzından anlatınız. Anlattığınız metin, masalın anlatımına niçin benzemedi? Görüşünüzü belirtiniz.

27.  Burada anlatıcı Şehrazat’ın ağzından anlatan kişidir. Şehrazat değildir. Üçüncü bir şahıstır. Bu metni birinci tekil kişi ve ikinci tekil kişinin ağzından anlatılamaz; çünkü  o merkezli bir anlatım kullanılmıştır.

10. metin

ANNE KALBİ

I. “Yüksekkaldırım’da hayat başlamıştı. Dükkânının camlarını temizleyen bir radyocu, gazetesini aldı, çayını söyledi, simitçiyi beklemeye başladı. Tünelden, sıcak sıcak bir makine kokusu yayıldı.”

(c. Paragraftaki anlatıcı, bir kamera tarafsızlığıyla olup biteni ifade ediyor. Gözlemci, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor. n )

II. “Alaaddin’in anası böylece satmak için lambayı alıp gidecekken onu pek kirli bulmuş ve Alaaddin’e ‘Oğlum, ilkin pek kirli olan bu lambayı temizleyeyim; böylece daha parlak olur, daha da fazla para getirir!’ demiş.”

(a. Paragraftaki anlatıcı her şeyi biliyor. İlahî bakış açısıyla olayı anlatıyor. )

III. “Tam on iki yıldır senden haber alameyordum. Ah, ne kadar özledim seni… Geceleri hep düşüme giriyorsun… Ağlayıp duruyorum akşam sabah, garip garip, ‘Ahmed’im, yavrum!’ diye diye.”

(b. Paragraftaki anlatıcının bilgisi, kahramanların birinin bilgisiyle sınırlıdır. Kahraman, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor. n)

28. Yukarıdaki paragrafların anlatımını a, b, c seçeneklerinde verilen bilgilerle eşleştiriniz.

a. Paragraftaki anlatıcı her şeyi biliyor. İlahî bakış açısıyla olayı anlatıyor. n

II. “Alaaddin’in anası böylece satmak için lambayı alıp gidecekken onu pek kirli bulmuş ve Alaaddin’e ‘Oğlum, ilkin pek kirli olan bu lambayı temizleyeyim; böylece daha parlak olur, daha da fazla para getirir!’ demiş.”

b. Paragraftaki anlatıcının bilgisi, kahramanların birinin bilgisiyle sınırlıdır. Kahraman, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor. n

III. “Tam on iki yıldır senden haber alameyordum. Ah, ne kadar özledim seni… Geceleri hep düşüme giriyorsun… Ağlayıp duruyorum akşam sabah, garip garip, ‘Ahmed’im, yavrum!’ diye diye.”

c. Paragraftaki anlatıcı, bir kamera tarafsızlığıyla olup biteni ifade ediyor. Gözlemci, anlatıcının bakış açısıyla olayı anlatıyor.

I. “Yüksekkaldırım’da hayat başlamıştı. Dükkânının camlarını temizleyen bir radyocu, gazetesini aldı, çayını söyledi, simitçiyi beklemeye başladı. Tünelden, sıcak sıcak bir makine kokusu yayıldı.”

29. “Alişimin Kaşları”, “Bin Bir Gece Masalları” ve “Anne Kalbi” adlı metinlerin hangisine tasvirlere hangisinde tahlillere, hangisinde açıklamalara yer verilmiştir? Metinlerin anlatıcıları bu anlatım tekniklerini kullanırken dile nasıl bir değer yüklemişlerdir?

“Matbaanın kapısındaki gürültü biraz hafifledi.”

“Boğaz vapurları diğer yandan köprüye yaslanmışlar, tatlı bir sabah uykusuna dalmışlardı.”

“Amanın dünyalar benim oldu.”

“… selam göndermişsin.”

29 Bunlar dile mecazi anlamlar yüklemiştir. Bunların yapılmasındaki amaç anlatılan kişi, eşya ya da duruma karşı detayları daha iyi anlatmaktır.

30. Yukarıdaki cümlelerde koyu yazılmış kelimeler hangi anlamlarda kullanılmıştır? İncelenen metinlerde dilin hangi işlevi ön plana çıkmıştır? Özellikle “Anne Kalbi” adlı metinde sizin duygularınızı etkileyen cümleler var mıdır? Böyle anlatımda dil hangi işlevdedir? “Anne Kalbi”, “Bin Bir Gece Masalları” ve “Alişimin Kaşları” adlı metinleri birbirinden ayıran dil özellikleri nelerdir?

30. Heyecan Bildirme işlevinde kullanılmıştır. Kullanılan kelimelerle anlatıcının kullanmış olduğu ifadeler bu üç metni birbirinden ayırır. Mesela Bin Bir Gece Masalları’nda anlatım diğerlerinden farklıdır.

31. Bildiğiniz bir yeri anlatınız. Anlatımınızda “Alişimin Kaşları” adlı metindeki gibi benzetmeler, mecazlar, çok anlamlı, yan anlamlı kelimeler kullandınız mı? Sizce metinlerin dili konuştuğunuz dilden ne gibi farklılıklar gösteriyor? Metinlerden örnekler vererek soruyu cevaplandırınız.

31. Cevabı size kalmış…

32. “Alişimin Kaşları” ve “Anne Kalbi” adlı metinleri tabloda verilen ölçütlere göre inceleyiniz. Metinlerden bu ölçütlere uyan örnekler bularak yazınız. Örnek bulamadığınız bölümü boş bırakınız.

32.

Ölçütler	Alişimin Kaşları	Anne Kalbi
Ünlemlere ve yansıma seslere yer verilmiş.		xxx
Deyimler,   tamlamalar, kalıplaşmış sözler kullanılmış.	xxx
Çok anlamlı kelime ve kelime grupları   kullanılmış.	xxx
Yöresel konuşma dilini veren   kelimeler kullanılmış.		xxx
Sıfatlar kullanılmış.	xxx	xxx
Benzetmeler   yapılmış.	xxx	xxx
Duyguları ifade eden kelimeler kullanılmış.		xxx
Kurallı cümleler kurulmuş.	xxx
Haber cümleleri kullanılmış.	xxx
Sebep sonuç bildiren cümleler kullanılmış.		xxx

11. metin

KALEVALA

33. “Kalevala” adlı metinde şiir ve düz yazının birlikte kullanılmasının nedeni ne olabilir?

33. Bir destan özelliği taşır. Destanlar en eski metinlerdir. Anlatımın olduğu yerler düzyazıyken ozanların dile getirildiği bölümler şiir şeklinde söylenerek anlatıma akıcılık ve etkileyicilik kazandırılmıştır.

34. “Kalevala” adlı metindeki olaylar, olayları yaşayan kişiler hangi olağanüstü özelliklere sahiptir? Metindeki olağanüstü özellikler metnin oluşturulduğu tarihî dönemdeki insanların yaşayışları ve inançları hakkında hangi bilgileri edinmenizi sağladı?

34. “Gökyüzünde yaşayan hava tanrıçası İlmatar, sudan ve rüzgârdan hamile kalır. Coşkun denizlerin sularında yıllarca çalkalanır, ıstırap çeker. Efsanevi bir kuş, İlmatar’ın dizine yuva yapar ve yumurtalarını buraya bırakır. Yumurtalar kırılınca denize dökülür. Yumurtaların parçalarından gökyüzü, güneş, ay ve bulutlar oluşur. İlmatar da yeryüzünü yaratır. Otuz yıl sonra ölümsüz ozan Vainamoinen (Veynemöynen)’i doğurur.”

Yukarıda anlatılan bölüm bunun olağanüstü bir metin olduğunu gösteriyor. Hangi dönemde yazıldığı ve yaşadığı dönemle ilgili bilgiye gelince destanlar mitolojik dönemde yazılırlar , toplumların ilkel döneminde dile getirilirler.

 35. a. “Kalevala Destanı”, Elias Lönnrot tarafından 1827-1837 yılları arasında Fin topraklarında derlenmiş ve 1849’da yayımlanmıştır. Sizce destandaki olaylar 1800’lü yıllara mı yoksa daha önceki yıllara mı aittir? Bunu nereden anladınız?

a. Daha önceki yıllarda aittir. Çünkü buradaki olağanüstü özellikleri dile getirmek için insanların mitolojik dönemde yaşaması gerekir. İlkel toplumlarda meydana gelir. Özellikle dünyanın  bir kuş yumurtasından yaratıldığı fikri bu ilkel dönemin zihniyetini gösterir.

9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 3.Ünite: Anlama Yorumlama(Sayfa 132,133)

NLAMA – YORUMLAMA

1.  “İntibah” adlı romanın kahramanı Ali Bey’in kültürlü bir genç olarak yetiştirilmeye çalışılmasının nedenleri neler olabilir? Günümüzde de iyi yetişip sosyal yaşantıyı ya da çevreden gelebilecek kötü­lükleri bilmeyen gençler var mıdır? Böyle gençleri bekleyen tehlikeler nelerdir?

1. Ali Bey, iyi yetiştirilmek isteniyor, çünkü babası yok ve aile olarak eğitim öğretime önem veren bir ailedir. Bu ailenin  en önemli özelliği olarak eğitim ve kültüre önem vermeleridir. Abli Bey, kültürlü yetişince hem kendisine hem de içinde yaşadığı topluma faydalı bir insan olması istenmektedir. Günümüzde de Ali Bey gibi iyi yetişip sosyal yaşantıyı ya da çevreden gelebilecek kötü­lükleri bilmeyen gençler var. Bu tarz gençler özellikle çeşitli ideoloji ve fikirlerin veya içindeki yetiştiği toplumun özelliklerine uymayan bir yaşam tarzını benimseyerek topluma ters düşebilmekteler.

2. Tanzimat Dönemi romanları genellikle İstanbul’da yaşanan olayları konu edinir. Sizce bunun sebebi nelerdir?

2. Tanzimat Döneminde roman yazarları sadece İstanbul’u bilirler ve oranın dışında yaşamayı sürdürmemişlerdir. Dolayısıyla yazar içinde bulunduğu anlatacağı için romanlarda mekan olarak sadece İstanbul geçer. İstanbul’un dışına daha sonraki yıllarda yani Milli Edebiyat döneminde çıkılır.

3. Günümüz saati ile “İntibah” romanının kahramanı Ali Bey’in gezmeye çıktığı saat arasında kaç saat fark vardır? Tanzimat Döneminde niçin alaturka saat kullanılıyordu? Bu saat sistemi ne zaman, niçin değişti?

3. Alaturka saat, ayrı bir saat değil ayrı bir ayar aslında, akşam güneş batışıyla saatinizi 12:00′ye ayarlıyorsunuz, ertesi gün aynı şekilde yine ayarlıyorsunuz. Dikkatli olmak gerek, çünkü bu saat ayarı standart değil, güneşin batışı her akşam değiştiği için, her gün düzeltmek zorundasınız. Bu saat sistemi Cumhuriyet’in ilanından sonra değişti. 1 Ocak 1926’tan sonra  değişti. Bu sistemin değişmesinde en büyük neden Türkiye’nin değişen dünya sistemine uyum sağlaması için yapılmıştır.

4. Telgraf adlı metindeki olay günümüzde de yaşanabilir mi? Bu tür sorunlar nasıl çözümlenebi­lir?

4. Bütünüyle yaşanamaz ama halen bazı yerlerde su sıkıntısı vardır.

5. Telgraf adlı hikâyede köylüler önce suyu istiyor sonra istemiyorlar. Bu çelişki neden kaynaklan­maktadır? Köylüler suyu kullanma konusunda yeterince bilinçlendirilseydi bu çelişki yine de yaşanır mıydı? Açıklayınız.

5. Önce hiç olmadığı için istiyorlar fakat daha sonra da fazla fazla gelince istemiyorlar. Köylüler suyu kullanma konusunda yeterince bilinçli olmadıkları belli. Bilinçli olsalardı bu çelişki yaşanmazdı.

6.  “Aksoylu Timsaha Karşı” adlı metinde tilki, timsahın ailesinin güreşçiliğiyle nasıl alay ediyor? Metnin sonunda niçin ders verici bir cümle yer almıştır?

6. Sırtının pütür pütür olmasında dolayı alay ediyor. Eğer ailen iyi güreşçi olsaydı sırtın yere gelmekten pütür pütür olmazdı diyerek alay ediyor. Metnin sonunda “Aklını başına devşirmeden bir işe girişenler, o işin üstesinden gelemedikleri gibi bir de ele güne karşı gülünç olurlar, üstlerine güldürürler herkesi. Akılsız başlarının cezasını çekerler.” diyerek verilmek istenen kıssadan hisseyi dile getiriyor.

7. Çok övünen insanlar, hangi durumlarda zorluk yaşayabilirler?

7. Çok övünmek ve kibir insana mutluluk getirmez. Bu tarz insanlar çevrelerinde pek sevilmezler ve bunlar kendilerini olduklarında farklı gösterdiklerinden dolayı gerçek ortaya çıkınca gülünç duruma düşerler.

8.  Deli Dumrul, günümüz İstanbul’unda yaşasaydı köprü yaptırabilir miydi? Onu engelleyen kim ya da ne olurdu?

8. Hayır yaptıramazdı.  Günümüzde devlet sistemi ve polisi veya jandarma gibi özellikler olduğu için bu tarz şeylere izin verilmezdi. Günümüzde herkesin yaptığı işler belli sistemlere göre ayrılmış. Bunun dışına çıkılması mümkün değil. Kurallar kaideler belli.

9.  Deli Dumrul hikâyesinde manzum ve mensur bölümlerin iç içe olmasını ve olayların mensur, duyguların ise manzum bölümlerde verilmesinin nedeni nedir?

9. Metinlerin birbirinden etkilenmesi ile açıklayabiliriz. Daha önce destanlarda duygular böyle açıklanıyor ama zaman içerisinde yeni türler girse de edebiyatımıza bir öncekinden etkilenme oluyor.

10.  Deli Dumrul niçin kılıç ve atla savaşıyor? Deli Dumrul’un yaşadıklarına göre bu hikâye hangi edebî döneme ait olabilir?

10. Bu hikaye 11 ve 15. Yüzyıl arasındaki olayları anlatıyor. Deli Dumrul hikaye Geçiş Dönemi Türk edebiyatı dönemine aittir.

11.  “Adaya Vapur” metnindeki genç, İstanbul’a nereden gelmiş olabilir? Günümüzde bu gencin yaşadığı sorunu hâlâ yaşayanlar var mı? Bu insanların çektikleri sıkıntılar nelerdir?

11. İstanbul’un dışından ya da Anadolu’dan gelmiş olabilir. Vardır. Bu insanlar kırsal kesimden geldikleri için çevreye uyum sağlamakta sıkıntı yaşamaktalar ya da içine kapanık insanlar oldukları için  uyum sağlamakta sorun yaşıyorlar.

12.  “Adaya Vapur” metnindeki genci İstanbul’dan ve memurluktan soğutan olay nedir? Gençle alay edilmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

12. Gence soru soran bayanın onunla alaycı tavırları genci İstanbul’dan ve memurluktan soğutmaktadır.

13.  “Adaya Vapur” metninde duygular mı yoksa olaylar mı daha ön planda verilmiştir? Neden?

13. Duygulara hitap eden bir metindir. Durum hikayeciliği ile yazılmıştır. Nedeni ise buradan neler dolup bittiğinden ziyade var olan durum karşısında kişinin ne hissettiği önemlidir.

14.  “Boş Bilgi” adlı metnin kişisi Pin-Man’ın kimsenin yapamayacağı bir iş arayışında olmasının sebepleri neler olabilir? Sizin böyle bir tutkunuz var mı? Böyle bir tutku, her zaman Pin-Man’ın yaşadığı gibi zararlı mıdır? Neden?

14. Herkesten farklı görünme isteğidir. Bu tutku zararlı olmasa da bazen insanlar o kadar uğraşıp sonunda hiçbir elde edemeyebiliyorlar.

15.  “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı hikâyedeki Yusuf nasıl bir kişiliğe sahiptir? Yusuf ve babası Koca Öküz’ün ölümüne üzülüyorlar mı? Seviniyorlar mı? Bu olayda Yusuf’un takındığı tavır onun kişiliğiyle nasıl ilişkilendirilebilir?

15. …

16. Yusuf ve babası, Koca Öküz’ü ararken kendi çektikleri sıkıntıları niçin hatırlıyorlar?

16. Kendi yaşamı ile öküzün yaşamı arasında bağlantı kuruyor. Çalışma ve ezilme yönünden …

17.  Koca Öküz’ün “ruhunun boyunduruktan kurtulması” sözünden ne anlıyorsunuz?

17. Her türlü esaretten kurtulma olarak anlayabiliriz.

18.  “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin teması günümüzde nasıl yaşanabilir?

18.Bu iki metnin teması günümüzde de yaşanabilir, farklı şekilde olsa da konular değişik olunca bu iki tema evrensel olduğu için günümüzde de ele alınabilir.

19.  “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin temasıyla ilgili bir karikatür ya da resim yapınız.

19. …

20.  “Boş Bilgi” ve “Koca Öküz’ün Ölümü” adlı metinlerin temasının evrensel bir tema olup olma­dığını tartışınız. Tartışma sonucu ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.

20. Evrensel temalardır.

21.  “Alişimin Kaşları” adlı metinde mekân tasvirlerine çokça yer verilmesinin sebebi ne olabilir?

21. Anlatılan olayın ve olayların geçtiği mekanları daha anlaşılır olması ve kişi ve eşyalara ait detayları ön plana çıkararak anlatımı etkili kılmak amacıyla çokça betimleme kullanılmış olabilir. Bir de anlatıcı kamera sessizliği ile yani gözlemci bakış açısıyla yazıldığı için ayrıntılı şekilde anlatılmalıdır..

22.  “Alişimin Kaşları” adlı metinde anlatıcı niçin kamera görevi görmektedir? Metnin kişisi tasvir­leri kendi anlatsaydı metindeki anlatım daha mı etkili olurdu? Niçin?

22. Metnin içinde biri anlatsaydı aynı etkiyi sağlayamazdı çünkü kahraman bakış açısında anlatıcı görebildiği ya da ulaşabildiği şeyleri anlatacağı için diğerlerine göre daha az anlatıma sahip olabilir.

23.  “Alişimin Kaşları” adlı metindeki olaylar ne zaman yaşanıyor?

23. 20. yüzyılda 1960’lardan sonra yazılmış olabilir.

24.  “Bin Bir Gece Masalları” adlı metnin kişileri kimlerdir? Bu kişiler hangi olayı yaşıyorlar?

24. Şehrazat, Alaaddin ve annesi vardır. Bunlar lambadan cin çıkıyor ve onların isteklerini yerine getiriyor.

25. “Anne Kalbi” adlı metni yaşlı bir kadın mı yoksa yazar mı yazmıştır? Sizce niçin böyle bir anlatım tercih edilmiştir?

25. Yazar metnin annenin ağzından kaleme almıştır. Böyle anlatımda anlatım kişilerinden biri olan annenin dile getirdiği özellikler diğerlerinden daha etkili olmaktadır.

26. Gözlemci bakış açısını kullanarak kısa bir hikâye yazınız. Yazdığınız hikâyeyi sınıfınızda okuyunuz.

26. Cevabı size kalmış…

27. “Kalevala” adlı metinden öğrendiklerinize göre Vainamoinen ile İlmarinen, Sampo’yu niçin çalmak istiyorlar?

27. Mutluluğu yakalamak için…

28. Sampo’nun yere kök salması ve onu sökmek için dev gibi bir öküzün kullanılması, normalde mümkün müdür? Destanı oluşturanlar niçin böyle bir anlatıma ihtiyaç duymuşlardır?

28. Değildir. Ama destanlar olağanüstü anlatıma vardır. Bunda da en büyük etken destanlar halkın ortak kültürü oldukları ve anonim olarak yazıldıkları için zaman içerisinde abartıya yer verilmektedir.

29. “Kalevala” V. yüzyıldan XII. yüzyıla kadar yaşanan değişik olayları konu edinen bir destandır. “Karıncalar” ise XX. yüzyılda yazılan bir hikâyedir. “Kalevala” ile “Karıncalar” hikâyesinin oluşması arasında yüzyıllar olmasına rağmen, iki metnin benzer yönlerinin olmasını neye bağlarsınız? Açıklayınız.

29. Metinler farklı yüzyıllarda ortaya çıksa da birbirlerinden etkilenir. Sonra ortaya çıkanlar daha önce ortaya çıkanların yapısı ve konusundan etkilenirler.

30. Belirsiz bir zamanda gerçekleşen bir olay hayal ediniz ve anlatınız. Anlatımınıza nasıl başladınız? Neden böyle bir anlatımı tercih ettiniz? Açıklayınız.

30. Cevabı size kalmış…

31. Günümüz filmlerinde destan, efsane, masal tarzında konuların işlenmesinin nedeni ne olabilir? Felsefe Taşı, Yüzüklerin Efendisi, Karayip Korsanları gibi filmlerin ilham kaynağı neler olabilir?

31. İçerik olarak eskiye yönelme ve onu alıp kullanma günümüzde çok yaygındır. Bu tarz filmlerde olağanüstü olay ve konular her zaman ilham kaynağı olmuştur.

32. “Ben” adlı metnin kahramanının psikolojik durumu hakkında bilgi veriniz. Siz benliğinizi aramak için neler yapardınız?

32.

33. “Ben” adlı metnin anlamı ile sizin metinden ne anladığınız arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

33.Yoruma açık bir metindir ve farklı anlam yoğunluğu oluşturabilir.

34. “Ben” adlı metni beğenip beğenmediğinizi ve metinden farklı anlamlar çıkarıp çıkarmadığınızı belirtiniz. Metni beğenme ya da beğenmeme ölçütleriniz nelerdir? Metinden niçin farklı anlamlar çıkardınız? Belirtiniz.

34. Cevabı size kalmış…

35. “Ben”, “Alüminyum” ve “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinlerin başlığı, paragrafları ve beyitleri birbiriyle anlam yönünden bütünlük taşıyor mu? Bu metinlerden bir bölümü çıkarırsanız anlam bütünlüğü hâlâ var diyebilir misiniz? Niçin?

35.Anlam yönünden bir bütünlük taşıyor. Çıkarırsanız anlam bütünlüğü bozulabilir.

36. “Ben”, “Alüminyum” ve “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinlerde kullanılan dil, metinlerin yapısına ve anlamına uygun mu? Örneklerle açıklayınız.

36.

37. “Ben”, “Alüminyum” ve “Be-Dîden-i Süheyl Be-Nakş-ı Kubbe” adlı metinleri okurken hangisinde daha çok duygulandınız ve hangi duyguyu algıladınız?

37. Cevabı size kalmış…

38. Mesneviler manzum hikâyelerdir ve uzun şiirlerden oluşur. Okuduğunuz mesnevi, böyle bir şiirin kısa bir bölümüdür. Günümüzde niçin mesnevi yazılmıyor? Belirtiniz.

38.Günümüzde bu geleneğin yerini hikaye ya da roman geleneği almıştır. Artık mesnevi söyleme geleneği bitmiştir.

39. Olayları şiir gibi mi yoksa düz yazı gibi mi yazmak daha kolaydır? Tartışınız. Tartışmanız sonucu ortaya çıkan düşünceyi tahtaya yazınız.

39. Anlatacağınız olay ya da durumlara göre değişmekle birlikte mesnevi yazmak daha zordur.

40. “Çatışma” adlı hikâyeyi beğenip beğenmediğinizi nedenleriyle birlikte açıklayınız.

40. Cevabı size kalmış…

41. “Çatışma” adlı hikâyedeki olayın gerçekten yaşanması mümkün müdür? Babalık duygusunu yetişkin her erkek hissedebilir mi? Neden?

41. Mümkündür. Elbette  herkes bu duygu hissedebilir. Çünkü hikayedeki olaylar insana özgü gerçekle ele alınmış ve bu şekilde anlatılmıştır.

42. “Çatışma” adlı hikâyede neden ölü bir kadın, yaşayan bir çocuk hayal ediliyor? Bu hayal yazara mı yoksa metnin kahramanına mı aittir? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda metin-yazar ilişkisi hakkında vardığınız yargıları bir kâğıda yazarak sınıf panosuna asınız.

42. Metin ve yazar arasında bir ilişki var. Hikayeyi yazar kendi hayatından yola çıkılarak ele almıştır.

43. “Çatışma” adlı hikâye kaç bölümden oluşuyor? Hikâyede hayal ve gerçeğin iç içe verilmesi, hikâyenin anlamında nasıl bir farklılık oluşturuyor? Açıklayınız.

43.

44. Hayal ettiğiniz bir olayı hikâye olarak yazınız. Yazdığınız hikâyeyi sınıfınızda okuyunuz. Hikâyenizi ürün dosyanızda saklayınız.

44. Cevabı size kalmış…

45. Yazdığınız hikâye, yaşamınızdaki hangi özellikleri yansıtıyor? Açıklayınız.

45. Cevabı size kalmış…

9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 3.Ünite Değerlendirme Soruları (Sayfa 134,135,136,137)

DEĞERLENDİRME

1. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

( D ) Her metinde, yazıldığı dönemin zihniyetini yansıtan bir yön vardır.

( D ) Metnin yazıldığı dönemin zihniyeti denildiğinde eserde dönemin sosyal, ekonomik, siyasi yapısı gibi kavramlar akla gelir.

( Y ) Metnin yazıldığı dönemdeki sanat tartışmaları yazarı etkilemez.

( Y ) Yazar içinde yetiştiği sosyal ve kültürel hayatı anlatmak zorundadır.

( Y ) Metin her zaman kültür aktarıcısı değildir.

2. Aşağıdaki şemayı tamamlayınız.

METNİN ZİHNİYETİ	Sosyal Yapı
	Siyasi etkiler
	Yazarın duygusu   anlayışı, zevki
	Ekonomik unsurlar
	Dini hayat
	Ahlaki hayat
	Kültürel hayat
	Dönemin diğer eserleri

3. Aşağıdakilerden hangisi metnin zihniyetiyle ilgili değildir?

A. Metnin yazıldığı dönemin kültürünü yansıtması

B. Metnin yazıldığı dönemin siyasi yapısını vermesi

C. Metnin bir olaya dayalı yazılması

D. Metnin yazarının belli bir sanat anlayışına bağlı olması

E. Metnin dönemin sanat anlayışına ve zevkine uygun yazılması

CEVAP:C

4. Aşağıdaki cümleleri bu bölümde öğrendiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.

a. Anlatmaya bağlı metinlerin yapısı incelenirken OLAY örgüsü, KİŞİ, mekân veZAMAN ögelerinin nasıl verildiğine bakılır.

b. Anlatmaya bağlı metindeki OLAY örgüsü ile yaşanmış OLAYLAR birbirinden farklıdır.

c. Anlatmaya bağlı metindeki neden/SONUÇ ilişkisi olay ÖRGÜSÜNÜ oluşturur.

ç. Olay örgüsü okuyucuda DUYGUSAL  etki uyandırmak amacıyla düzenlenir.

d. Günlük yaşamda yaşananların anlatılması KURMACA OLARAK  dile getirir.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mekân kavramı vardır?

A. “Sığırtmacın biri sürüsünü otlatırken bir dana yitirmiş.”

B. “Çocuklar yeni yeni ısınmaya başladıkları sırada, kapının üç dört defa hızlı hızlı çalındığını duymuşlar.”

C. “Bunu görünce zavallı değirmenci suratını asmış.”

D. “Erkek, salondan yemek odasına geçti. Odanın pancurlarını açarken karşılık verdi.”

E. “Muyo, şehadet parmağı ile kumun içinde derin bir çizgi çekti.”

CEVAP:

6. Anlatmaya bağlı metinlerde kişi ve mekânlar birbirleriyle nasıl bir bütünlükte verilmelidir?

6.

7. Masal, destan gibi anlatmaya bağlı türlerde zaman ve mekân niçin belli değildir?

7. Anlatılanlar evrensel nitelikte oldukları için okuyucu her dönem ya da her mekan öğütlerini alabilsin diye zaman ve mekan verilmez.

8. Masal, destan, hikâye, roman gibi edebî türlerin kişileri, her zaman insan olmak zorunda mıdır? Neden?

8. Değildir. Kurmaca gerçeklikle yazılan masal, destan, hikâye, roman türlerde insan dışındaki varlıklar da kullanılmaktadır ki masallarda  da insan dışındaki varlıklar kullanılmaktadır.

9. Aşağıdaki cümleleri bu bölümde öğrendiğiniz bilgileri kullanarak tamamlayınız.

·           Anlatmaya bağlı metinlerin teması bulunurken olay örgüsünü meydana getirenOLAYLAR  arasındaki ÇATIŞMADAN  hareket edilir.

·           Anlatmaya bağlı metinlerde temayı destekleyen YAN UNSURLAR vardır.

10. Anlatmaya bağlı metinlerdeki tema, diğer sanat dallarında (resim, müzik, mimari vb.) da işlenebilir mi?

10. İşlenebilir. Mesela sevgi ya da nefret gibi temalar edebiyatta işlenebildiği diğer sanatlar dallarında da işlenebilir.

11. Temayı destekleyen düşüncelerin metindeki temel çatışma içindeki önemini açıklayınız.

11. Bir hikayenin oluşabilmesi olay olması gerekmektedir. Bu olay kişinin dış dünya ile çatışması olabildiği gibi iç çatışması da ele anılabilmektedir. Çatışmanın olmadığı yerde olay çevresinde gelişen edebi metin olmaz.

12. Aşağıdakilerden hangisi anlatmaya bağlı metnin temasıyla ilgili değildir?

A. Metnin sosyal hayatla ilgisi

B. Metnin başlığı

C. Metnin kişileri

D. Metnin temel çatışması

E. Metnin yan düşünceleri

CEVAP:C

13. Aşağıdaki ve 136. sayfadaki paragrafları kim, hangi bakış açısıyla anlatmaktadır?

KERKENEZ

Çocukluğumda çok sevdiğim bahçemizin dip köşesinde bir kaynak vardı. Yazın dereden avladığım balıkları getirip kaynağın sularına salardım. Annem benim o köşeyi sevdiğimi unutmamıştı, bizlerle ilgili hiçbir ayrıntıyı unutmazdı.

…

Adil YAKUBOV

(KAHRAMAN BAKIŞ AÇISI)

KAFDAĞI PADİŞAHININ KIZI

…

Hemen yola koyulmuşlar. Az gitmişler, uz gitmişler, dere tepe düz gitmişler. Uzun uzun yol almışlar. Nihayet büyük bir ormana ulaşmışlar.

Çocuk:

— Yoruldum, acıktım. Hem uykum da geldi. Önce yemek yiyelim, demiş. Ama yanlarında bir lokmacık olsun yiyecek yokmuş. Vezir ormana bir göz atmış.

…

Anonim

(GÖZLEMCİ BAKIŞ AÇISI)

BANDO TAKIMI

Kasabada uygun adımla öyle bir yürüyüşümüz var ki ilk gün, eh yani… Bir kez bizimle işi olan tüm vatandaşlar, ellerinde evraklarıyla peşimizde, acaba nerede fırsatını bulur da imzalatabiliriz diye. Onun ardından çocuklar, yürü babam yürü… Dön babam dön… Bilmem kaçıncı kez kasabayı fır dönmüştük ki İhsan Bey:

— Aman kalbim, dedi…

…

(İLAHİ BAKIŞ AÇISI)

Muzaffer İZGÜ

14. Aşağıdaki cümleleri bu konuda edindiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.

·           Metinlerin YAZARI  anlatıcı değildir. Anlatıcı ANLATIMIN  sınırları içinde varlığından söz edilen bir kişidir.

·           Aynı olayı farklı biçimde anlatmaya BAKIŞ AÇISI denir.

·           Anlatmaya bağlı metinlerde İLAHİ  bakış açısı, KAHRAMAN anlatıcının bakış açısı ve GÖZLEMCİ anlatıcının bakış açısı olmak üzere üç temel bakış açısı vardır.

·           Metinlerde birden çok ANLATICI ve bakış BAKIŞ AÇISI bulunabilir.

15. Anlatmaya bağlı metinlerde dil hangi işlevde kullanılır?

15. Heyecan bildirme işlevinde kullanılır.

16. Metinlerin dili, günlük hayatta kullandığımız dilden niçin farklıdır?

16. Metinlerde anlatım edebi dille kullanılır ve tasvirler, betimlemeler, kişi ya da eşyaya dair ayrıntılar edebi üslupla verilirken günlük hayatta konuşma dili ön plana çıkar.

17. Metinlerde anlatıcı, anlatımdaki dilin özelliklerini belirleyebilir mi? Niçin?

17. Belirleyebilir, mesela kahraman bakış açısı ile yazılan bir eserde kişinin içinde sosyal ve ekonomik yapısı dikkat alınarak metnin dili de değişebilir. Kahramanı köylü  ise dili de ister istemez onun konuştuğu gibi olmalıdır.

18. Aşağıdakilerden hangisi metinle yazıldığı dönem arasında ilişki kurmaya yarar?

A. Metnin bir roman olması

B. Metnin dünyanın geleceğiyle ilgili bir temadan oluşturulması

C. Metnin çözüm bölümünün bulunmayışı

D. Metnin yazıldığı dönemin dil özelliklerini taşıması

E. Metinde tasvirlere çokça yer verilmesi

CEVAP: D

19. Aşağıdaki anlatmaya bağlı metin türlerinin tarihî oluşum sıralamasının hangisi doğrudur?

A. Masal, roman, halk hikâyesi, hikâye, destan

B. Destan, masal, halk hikâyesi, roman, hikâye

C. Destan, halk hikâyesi, roman, masal, hikâye

D. Roman, halk hikâyesi, hikâye, destan, masal

E. Masal, destan, halk hikâyesi, hikâye, roman

CEVAP: B

20. Aşağıdaki cümleleri bu konuda öğrendiğiniz bilgilerle tamamlayınız.

·           Her metin kendi tarzında daha önce yazılmış birçok metinden ETKİLENİR ve kendinden sonra ORTAYA ÇIKAN  metinlere KAYNAKLIK  eder.

·           Roman, hikâye vb. türlerin hepsi bir edebî GELENEĞE  uygun olarak oluşturulurlar.

21. Edebî eser geleneği nasıl devam eder?

21. Yazılan edebi eserler birçok kişi tarafından beğenilip devamında ise benzeri eserler yazılıyorsa burada gelenek ortaya çıkar.

22. Edebî eseri yazan kişinin bağlı olduğu sanat anlayışı, edebî eserin hangi geleneğe göre oluşturulduğunu nasıl ortaya koyar?

22.

23. Aşağıdakilerden hangisi anlatmaya bağlı türlerin özelliklerinden biri değildir?

A. Olay örgüsüne sahip olması

B. Anlam bütünlüğü taşıması

C. Ana temaya bağlı olmaması

D. Anlatıcı teknikleri kullanılması

E. Zaman – mekân – kişi unsurlarının bulunması

CEVAP:C

24. Anlatmaya bağlı edebî metinleri yorumlarken aşağıdakilerin hangisine öncelik verilmelidir?

A. Metnin türünün ne olduğunun belirlenmesine

B. Metnin anlam birimlerinin ne anlattığının belirlenmesine

C. Metnin kaç sayfadan oluştuğunun belirlenmesine

D. Metnin konusunun belirlenmesine

E. Metnin kişilerinin karakter özelliklerinin belirlenmesine

CEVAP:B

25. İncelediğiniz bir metnin yapısı, anlatımı ve temasını nasıl ilişkilendirirsiniz?

25. Her metnin yapısı metnin teması ve içeriğiyle ilgilidir. Mesela yapı olarak masal olan bir metin anlatım olarak rivayet temelli olup zaman ve mekan kavramında uzak olur. Teması da iyi ile kötü üzerine kurulu olup evrensel temalar üzerine kuruludur.

26. Aşağıdaki cümleleri bu konuda öğrendiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.

Birinci metin ………………………… temasında yazılmıştır. Bu tema ………………………. yönüyle ikinci metinden farklıdır.

Metin anlam yönünden incelenirken …………………… bakılır.

27. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin anlamı daha açık ve yorumu daha kolaydır? Neden?

“Bunlardan alüminyum elde etmekte kullanılan en önemli bileşik boksit denilen maden filizidir.”

“Bu şehirde kendimi bir an için yabancı tasavvur etmek istemiştim, gerçekten yabancı olduğumu bilmiyordum.”

27.Üstteki metinlerden birinci cümle açık ve yorumu daha kolaydır. Çünkü öğretici metindir. Öğretici metinler açık ve net cümlelerle yazılı olur.

28. Aşağıdakilerden hangisi metin-yazar ilişkisini ortaya koyamaz?

A. Belli bir sanat anlayışının yansıtılması

B. Konunun günlük yaşamdan alınması

C. Yazarının bilinmesi

D. Döneminin sosyal, siyasi olaylarını yansıtması

E. Yazarın, kültürünü metne yansıtması

CEVAP: B

29. Bir yazar ile metin arasında ilişki kurabilmek için metinde neleri incelersiniz?

29. Yazarın hayatı ile eserleri karşılaştırırız. Eserleri anlattığı durumları kendi hayatında var mı yok mu anlamaya çalışırız. Metindeki olay ya da kavramların yazarın hayatında yeri olup olmadığı görmeye çalışırız.

30. Aşağıdaki cümleleri bu konuda edindiğiniz bilgilere göre tamamlayınız.

·           Yazar ile METİN arasında ilişki kurulurken yazarın HAYAT hikâyesi bilinmelidir.

·           Her yazar ESERİNDE  kendi yaşamından izlere yer verir.

31. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

( D ) Metnin dili ve anlatımı, yazar hakkında bilgi verir.

( D ) Metnin yazarı, eserin teması ve anlatım türünden belli olabilir.

( D ) Her metinde yazarın yaşamından izler vardır.

( D ) Metnin yazarını bilmek, metinle yazar arasında ilişki kurmaya yetmez.

( D ) Metnin bitiriliş şekli yazarı hakkında bilgi verir.