BİRYAY YENİ 11.SINIF EDEBİYAT KİTABI 85-96.SAYFA CEVAPLARI

Servet-i Fünun dergisi

 11. SINIF TÜRK EDEBİYATI KİTABI CEVAPLARI –SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATINDA ÖĞRETİCİ METİNLER -BİRYAY-(sayfa 85,88,89,90,91,94,95,96)

11. SINIF BİRYAY TÜRK EDEBİYATI KİTABI CEVAPLARI –

SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATINDA ÖĞRETİCİ METİNLER

SAYFA 85-96

1. Öğretici metinlerde dilin hangi işlevi kullanılır? Neden?

Öğretici metinlerde dil göndergesel işlevde kullanılır.

2. Eleştirilmekten hoşlanır mısınız? Eleştiri yapılırken nelere dikkat edilmelidir?

·         Eleştiri bir eserin veya bir kişinin olumlu olumsuz yönlerini ele alır. Eleştiride yol göstericilik önemlidir.Eleştiri, yapılan çalışmaların geliştirilmesi için yapılmalıdır. Eleştirilerimizi bu hususları göz önünde bulundurarak hazırlamalıyız.

·         Eleştiri yaparken çalışmalar hakkında sadece “iyi”, “fena değil”, “beğenmedim” ya da “kötü” gibi kısa ifadeler kullanmak yerine daha açıklayıcı; çalış­manın üzerimizdeki etkilerini veya çalışmanın nasıl daha iyi olabileceğini gösteren cümleler kurmalıyız.

·         Eleştirilerde kırıcı ifadelerden kaçınılmalı, yol gösterici, aydınlatıcı, yönlendirici olunmalı

·         Eleştiriyi bir ağız dalaşı gibi algılamak yanlıştır.

·         Eleştiride önyargılardan uzak durulmalı. Bilgi sahibi olmadığımız bir konuyla ilgili eleştiri yapmak doğru değildir.

·         Eleştiriler yıkıcı değil, yapıcı olmalı

3. İnsanlar, niçin gezip gördükleri yeri anlatma ihtiyacı hisseder? Divan edebiyatında bu tür eser­lere ne ad verilir?

İnsanların ilginç ve güzel buldukları yerleri gezip görme isteği vardır. Her insan dünyada istediği her yeri gezip görme imkanını bulamaz. İlginç ve güzel buldukları yerleri gezen kişiler, buraları diğer insanlara anlatmak, tanıtmak, okuyucuların bu yerler hakkındaki meraklarını gidermek için gezi yazıları kaleme alırlar. Bir yazarın yapmış olduğu bir geziyi kaleme aldığı metinlere Gezi yazısı denir, gezi yazısının Divan edebiyatındaki karşılığı ise “seyahatname”dir.

4. Hatırladıkça mutlu olduğunuz bir anınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. metin (Edebî Tenkit)

MAKALE-İ EDEBİYYE Kafiye

SAYFA 88

1. Eserin yazılış amacı nedir, yazar hangi düşünceye karşı kendi düşüncelerini ortaya koymaktadır?

Eserin yazılış amacı, şiirde kafiyenin rolünü ortaya koymaktır. (sorucenneti.net- alıntılarda kaynak gösteriniz)

Kafiye ve şekil kaygısının şiirdeki anlam akışını kısıtladığı dile getirilmiş. Yazar, kafiye göz için olmalı diyenlerin düşüncelerine karşı “kafiye kulak için olmalı” anlayışını savunuyor.

2. Menemenlizade Mehmet Tahir’e göre kafiye kulak için mi, göz için midir? Yazar, kendi düşün­cesini hangi paragrafta açıklamaktadır?

Yazara göre kafiye kulak için olmalıdır. (sorucenneti.net- alıntılarda kaynak gösteriniz)

3. Yazarın, tezini öne sürdüğü bölümden sonra verilen paragraflarda neler anlatıldığını birer cümle ile söyleyiniz. Tezin ortaya konulduğu paragraf ile diğer paragraflar arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

Metinde geçen “Bendenizce kafiyenin sem’i için ol­duğu bahse bile şayan görülmeyecek (değmeye­cek) kadar zâhirdir (açıktır). Bir müzikanın intizâmını (şarkının düzenini) müzikacıların tertibinde veya esvaplarının yeknesak (giysilerinin tek tip) olmasında mı arayacağız? Yoksa duyacağı­mız esvât-ı latîfenin (hoş seslerin) âheng-i imtizâcında (uyumunda) mı?” paragrafı yazarın tezinin ortaya konduğu paragraftır. Bundan sonraki paragraflarda ise kafiyenin kula­ğa hoş gelmesinin yeterli olacağı anlayışını destekleyen örnek ve açıklamalar yer alıyor.

1.ETKİNLİK

a) Menemenlizade Mehmet Tahir’in dışında Servet-i Fünûn yazarlarından kimler, eser­lerinde kafiye konusu üzerinde durmuştur? 

Servet-i Fünun döneminde, Menemenlizade Mehmet Tahir Efendi dışında Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin gibi sanatçılar da kafiye konusunda düşüncelerini açıklamışlardır.

b) Servet-i Fünûn yazarlarının kafiye konusundaki görüşleri ortak mıdır? Niçin?

Servet-i Fünuncular, kafiye konusunda aynı görüşe sahiptirler, kafiye kulak için olmalıdır görüşünü benimsemişlerdir. Servet-i Fünun sanatçıları, sanat ve edebiyat görüşleri bakımlarından uyum içinde olmuşlardır.

4. Ana fikrin sosyal hayatla ilişkisinin olup olmadığını belirtiniz.

Ana fikrin sosyal hayatla bir ilişkisi yoktur. Daha çok edebiyat ve şiirle ilgilidir.

5. Kafiye konusu, dönemin sosyal problemi midir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

Kafiye konusu dönemin sosyal problemi değildir. Edebi bir sorundur.

6. Yazar, hangi düşünceden hareketle kafiye konusundaki görüşlerini paylaşmak istemiştir?

Yazar, göz için kafiye düşüncesini savunan kişilerin Servetifünun şiirini dağınıklık ve düzensizlikle suç­lamalarından dolayı kendi görüşünü açıklama ihti­yacını duymuştur.

7. Yazılış amacı ve yazarın kafiye konusundaki görüşlerini dikkate alarak metnin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti belirleyiniz.

Yazar, kafiye kulak için olmalı düşüncesini savunarak Servet-i Fünun zihniyetini ortaya koymuştur.

8. Metin, düzyazı türlerinden hangisine örnektir? Neden?

Metnin türü eleştiridir. Bu metinde savunulan ve karşı çıkılan tezler vardır.

9. Metnin dil ve anlatımını açıklık, kesinlik, yalınlık, duruluk ve sadelik yönünden inceleyiniz. Tes­pitlerinizi aşağıdaki tablonun ilgili bölümüne yazınız.

İnceleme Ölçütleri	Tespitler
		Tespiti Destekleyen Örnek İfadeler
İfadelerin açıklığı ve kesinliği	İfadeler genellikle açık ve kesin	Evet! Araplar neşâtı hayâta kafiye yapmazlar fakat nazarda (görünüşte) kafiye­den mütelezziz olsun (tat alalım) diye değil. Araplar neşâtın (t)siyle hayâtın (t)sini başka başka telâffuz ederler de onun için.
Dilin sadeliği	Ağır bir dil, Arapça ve Farsça kelimeler oldukça fazla	Bendenizce kafiyenin sem’i için olduğu bahse bile şayan görülmeyecek (değme­yecek) kadar zâhirdir (açıktır). Bir müzikanın intizâmını (şarkının düzenini) müzikacıların tertibinde veya esvaplarının yeknesak (giysilerinin tek tip) olmasında mı arayacağız?
Anlatımın yalınlığı ve duruluğu	Anlatım yalın ve duru değildir. Uzun cümleler vardır. (sorucenneti.net- alıntılarda kaynak gösteriniz)	Hem lafız hem ma’nâ yahut, yalnız lafız veya yalnız ma’nâ hasebile (yönünden) muhtelif oldukları hâlde mısraların yahut beyitlerin evâhirinde (sonunda) veya bunların evâhiri menzilesinde bulunan (sonu kabul edilen) yerlerde telâffuzda istiklali olmamak (söyleyişte aynı olmak) ve muayyen olan hurûf ve harekâttan (belirli harfler ve seslerden) ibâret olmak üzere tekerrür eden (yinelenen) şeyin mecmûudur (hepsidir).

10. Yazarın kafiye konusunda ileri sürdüğü görüşlerden birbiriyle çelişenler var mıdır? Metnin tama­mını ileri sürülen düşüncelerin tutarlılığı yönünden değerlendiriniz.

Yazar, eserin ilk paragraflarından itibaren şiirde şekilciliği eleştirmekte, anlam güzelliğinin önemine değinmektedir. Şu paragrafta ise şiirde kafiyeli söy­leyişin önemli olduğunu söyleyerek çelişkiye neden olmuştur: “Mevzûn (vezinli) sözlerin mukaffâ (kafi­yeli) dahî olmasını gönül arzû ediyor. Bir makamda dâir olan makamât-ı musikiyyenin (musiki makam­larının) bir ses ile karar bulmasındaki matbûiyyete (güzelliğe) sebep ne ise zahiren (görüldüğü üzere) bundaki de odur.”

11. Metinde sözcüklerin somut anlamlarından mı, yoruma açık soyut anlamlarından mı daha çok faydalanılmıştır? Cevabınızı metinden örnekler vererek açıklayınız.

Sözcüklerin soyut anlamlarından daha çok yararlanılmış.

Örnek:

...müzikacıların tertibinde veya esvaplarının yekne­sak (giysilerinin tek tip) olmasında ...âhena-i imtizâcında (uyumunda)

Neşât, hayât, muhâkemâtımı (düşüncemi)...

12. İncelediğiniz metin, Servet-i Fünûn dergisinde yayımlanmıştır. Aynı görüşteki yazarları bir araya getiren dergilerin belirli bir okuyucu kitlesi vardır. İnsanlar niçin bir dergiye abone olur?

İlgilendikleri alandaki (bilim, sanat, fen, teknoloji, bilgisayar vb.) çalışmaları, gelişmeleri takip etmek için dergilere abone olurlar.

2.ETKİNLİK

Sınıfa getirdiğiniz edebiyat veya dil dergisindeki hangi yazılar, öğretici metin özelli­ğini taşır?

Dergideki öğretici metinlerin diğer metinlere oranını söyleyiniz.

Sizce dergilerin yayımlanış amacı nedir?

ç. Öğretici metin türlerinin (makale, gezi yazısı, söyleşi, röportaj, eleştiri vb.) gelişme­sinde dergilerin rolü nedir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Öğretici metin türleri genellikle gazete ve dergilerde yayımlanır. Bu şekilde okura ulaşır. Dergilerde öğretici metinlerin, makale, eleştiri, gezi, röportaj gibi türlerin en seçkin örnekleri yer alır.

13. Eserden hareketle Menemenlizade Mehmet Tahir’in fikrî ve edebî yönüyle ilgili çıkarımlarda bulunarak eser yazar ilişkisini belirleyiniz.

Sanatçı kulak için kafiyeyi benimsemiştir. Yazar, eski anlayışların artık geçerli olmadığını dile getiriyor. Şiirde şekilciliğe karşı olduğunu belirtmiş, anlam güzelliğinin önemine değinmiş. Şiirde ahengin önemli olduğunu vurgulamış. Servet-i Fünun edebiyatının görüşlerine bağlı bir kişidir.

2. metin (Gezi Yazısı)

ONUNCU MEKTUP Kahire’den

 SAYFA 90

1. Yazar, bu eseri hangi amaçla kaleme almış olabilir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Yazar, Kahire ile ilgil izlenimlerini okuyucuyla paylaşmak için bu eseri kaleme almış.

2. Metnin paragraflarında Kahire’nin hangi özelliklerinden bahsediliyor?
Birinci paragraf: Mehmet Ali Paşa Camii’nden Kahire’nin görünüşü
İkinci paragraf: Gün doğumu ile birlikte Kahire sokaklarının, piramitlerin, bahçelerin görünüşü ve sokaklarda hayatın başlaması
Üçüncü paragraf: Şehir ile çölün aynı tabloda birleşmesi, mezarlıklar, siyah giysili kadınlar
Dördüncü paragraf: Tarihi kalıntılar, Hz. Musa’dan kalma harabeler, Nil Nehri’nin ışıldayan görüntüsü

Beşinci paragraf: Bulak müzesinde görülenler

Altıncı paragraf: Bulak müzesinde görülenler

Yedinci paragraf: Bulak müzesinin verdiği manevi etki

Sekizinci paragraf: Subra bahçesine giden yol

Dokuzuncu paragraf: Yol kenarındaki manzara

Onuncu-on birinci paragraf: Yol kenarındaki köşk bahçeleri, yürüyen, koşan insanlar

On ikinci paragraf: Subra bahçesine giriş ve Mehmet Ali Paşa’nın yadigârı olan bu bahçenin hüzünlü hali

On üç ve on dördüncü paragraf: Bahçeyi görmeye gelenler, insan kalabalığı

On beşinci paragraf: Akşam vaktinin gelmesi

3. Metinde Kahire ile ilgili hangi bilgilere yer veriliyor?

Kahire'nin, eski uygarlıkların kurulduğu büyüleyici bir şehir olduğu anlatılıyor. Kahirede, peygamberlerden ve firavunlardan birçok kalıntı ve mimari vardır. Nil Nehri, çöl, güneşin parlaklığı, şehrin doğal güzelliğini oluşturan unsurlardır.

4. Metnin türü nedir?

Metin bir gezi yazısıdır.

5. Metnin ana düşüncesini bulunuz ve defterinize yazınız.

Metnin ana düşüncesi: Kahire doğal güzellikleri ve kültürel özellikleriyle görülmeye değer bir şehirdir.

SAYFA 91

6. İkinci bölümde anlatılanlar, dönemin sosyal hayatı ile ilgili hangi bilgileri içermektedir? Metnin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti belirtiniz.

İkinci bölümde daha çok Osmanlı hidivlerinin bıraktığı eserler üzerinde durulmuştur. Osmanlıdan kalan köşkler, bahçeler yazarı hüzünlendirmiştir. Osmanlının eski ihtişamı artık yoktur. Osmanlının hatıraları eski ihtişamlı günleri hatırlatır.

7. Yazarın anlatımında realizmin mi, romantizmin mi etkisi göze çarpmaktadır? Cevabınızı metin­den vereceğiniz örneklerle destekleyiniz.

Yazarın doğa betimlemelerinde öznel bir üslubunu görüyoruz. Bu nedenle betimlemelerde romantizmin etkisinde olduğu görülüyor.

Örnek:

"Güneş, hiçbir renk belirtisi ile gökyüzünde bir doğma belirtisi göstermeksizin, "Cebel-i Mukattam” arkasındaki ufkun kenarından parlayarak bütün havayı altın bir sonsuzluk ateşiyle parlatıyor. Şehir üzerinde, nazik bir uyku sersemliği gibi titreyen şefaf bir buğu, ansızın eriyor. Semanın gül renkli doğuşu ile sonraki parlak rengi arasında ancak birkaç küçük dakika geçebiliyor.”

8. Metnin dil ve anlatımını açıklık, kesinlik ve sadelik yönlerinden değerlendiriniz.

Metin; açık, sade, duru, yalındır.

9. Yazar, anlatımda somut ifadeleri mi, soyut kavramları mı kullanmıştır? Nasıl?

Anlatımda soyut ifadelere daha çok yer verilmiştir: “Hayat uyanıklığının yaygarası, yaşam ezgisi, Cize'nin bir taze gülüşle dolu bahçeleri, ışık bolluğu, toprağın ve ışığın salonu, ışığın büyüsü, fikrimde kalan perişan şeyler” gibi daha birçok kelime grubunda yazar gerçekleri kendi algılayış biçimine göre soyutlaştırırmıştır.

10. Divan edebiyatındaki seyahatname geleneğiyle bu metnin ilişkisini belirleyiniz.

Her ikisi de gezi yazısıdır.

11. Cenap Şehabettin, 1897’de sağlık müfettişi olarak Cidde’ye giderken tuttuğu yolculuk notlarını Servet-i Fünûn dergisinde on yedi mektup hâlinde yayınlamıştır. Bu notlar, 1909 ve 1925 yılında kitap olarak basılmıştır.

Okuduğunuz metin, bu mektupların onuncusudur. Eserin okuyucuyla buluşmasında Servet-i Fünûn dergisinin rolü nedir?

Bu gezi yazısını Servet-i Fünun dergisi okuyucuyla buluşturmuştur. Dergi, bu metinle Edebiyat-ı Cedide topluluğunun sanat anlayışını okuyucunun anlamasını sağlamayı amaçlamıştır.

3.ETKİNLİK

a) Servet-i Fünûn sanatçılarının edebiyatımıza getirmek istedikleri yenilikleri anlatan yazılardan birkaçını arkadaşlarınızla paylaşınız.

b) Yazılarda anlatılan ortak yenilikleri maddeler hâlinde defterinize yazınız.

Eserden hareketle Cenap Şehabettin’in fikrî ve edebî yönüyle ilgili çıkarımlarda bulunarak eser yazar ilişkisini belirleyiniz.

3. metin (Hatıra)

SERVET-İ FÜNÛN

SAYFA 94

1. Hüseyin Cahit Yalçın, bu eseri niçin yazmıştır?

Hüseyin Cahit Yalçın, Servet-i Fünun dergisine katılışını ve o dönemde dergi çıkarmanın zorluklarını anlatmak amacıyla bu eseri yazmıştır.

2. Servet-i Fünûn, hangi olayla edebiyat dergisi hâline gelmiştir?

Derginin yazı işleri müdürlüğüne Tevfik Fikret’in getirilmesiyle

3. Metinde Servet-i Fünûn yazarı olarak adı geçen edebiyatçılar kimlerdir, onları bir araya getiren ortak özellikleri nelerdir?

Metinde Servetfünûn yazarı olarak adı geçen ede­biyatçılar:

Cenap Şahabettin, Tevfik Fikret, Ahmet Şuayip, Mehmet Rauf, Halit Ziya Uşaklıgil, Haşan Cavit adındaki genç yazarladır.

Bu yazarları bir araya getiren ortak özellik, sanat an­layışları ve düşünceleridir.

4. Metni oluşturan paragraflar, hangi isim veya olayın etrafında birleşmiştir? Açıklayınız.

Servet-i Fünun dergisinin işleyişi, Halit Ziya’nın romancılığı, Yeni Mecmua adlı derginin hazırlanış aşaması ve basılmadan yasaklanması

5. Metnin ilk cümlesinden son cümlesine değin eserde sözü edilen temel düşünceyi belirleyiniz.

Servet-i Fünun edebiyatının karşılaştığı zorluklar

6. Yazar, yaşadığı dönemin sosyal ve siyasi hayatıyla ilgili hangi bilgileri veriyor? Ana düşüncenin şekillenmesinde dönemin gerçekliği ve zihniyeti ne kadar etkili olmuştur? Açıklayınız.

Yazarlar üzerindeki baskıların arttığı

Toplumda padişah karşıtlığının yayıldığı

Yönetime karşı olanların görevlerinden alındığı

Tanzimat yazarlarının Servetifünuncuları acımasızca eleştirdiği

Toplumda ispiyonculuğun yaygınlaştığı

O dönemdeki bu durumlar, Servet-i Fünun sanatçılarının işini zorlaştırmaktadır.

7. Metinde sosyal problemlere çözüm aramak veya halkı herhangi bir konuda bilinçlendirmek kay­gısı sezilebiliyor mu? Yazar, “Sanat, sanat içindir.”, “Sanat, toplum içindir.” Düşüncelerinden hangisine bağlı kalarak bu metni kaleme almıştır? Açıklayınız.

Metinde siyasi baskıların artması, edebiyatçıların istedikleri gibi yazamaması gibi sosyal problemler dile getirilmiş ancak bunlara çözüm önerileri getirilmemiştir. Buna da gerek yoktur. Çünkü bu yazı anı türündedir ve olayların yaşandığı dönem ile yazıldığı dönem farklıdır. Bu yazı Cumhuriyet döneminde yazılmıştır. Bu sebeple yazarın sanat anlayışı hakkında net bir sonuca varamayız.

8. Eserde adı geçen dergileri tahtaya yazınız.

Eserde adı geçen dergiler: Mâlumât, Servetifünun, Larousse, Yeni Mecmua, Hazine-i Fünun

9. Hüseyin Cahit Yalçın ve arkadaşları, niçin yeni bir dergi çıkarmayı istemektedir?

Yazar, Servet-i Fünun’da haftada bir kez yazmayı yetersiz görmüş, Avrupai tarzda bir dergi çıkarmayı amaçlamıştır.

10. Metnin dilini açıklık, kesinlik, sadelik yönünden değerlendiriniz.

Metnin dili, açık, kesin, sadedir.

11. Eserde geçen günlük konuşma diline ait kelimelerle kavram ve terimleri belirleyerek defterinize yazınız. Metnin türünü dikkate alarak eserde kullanılan dilin Servet-i Fünûn Dönemiyle ilişkisini söyleyiniz.

Metnin ilk iki paragrafını ifadelerin soyut veya somut oluşu yönünden inceleyiniz. Anlatımda hangi tür ifadelerin daha çok kullanıldığını arkadaşlarınızla tartışınız. Ulaştığınız sonucu nedeniyle birlikte defterinize yazınız.

Konuşma diline ait kelimelere örnekler: okul, yazı işleri, taraf tutmak, saldırmak, palavracılık, hayran olmak, alçakgönüllülük…

Eserde geçen kavram ve terimler: Edebiyat, şiir, dergi, hikaye, gazete, roman…

Metin anı yazısı olduğu için S.F. dönemine ait günlük konuşma diline ait kelimelerin yanında kavram ve terimlere de yer verilmiştir.

12. Metinde anlatılanlardan yola çıkarak 1896’dan 1901’e kadar Servet-i Fünûn dergisinin edebiyat dünyasındaki rolü ve önemi hakkında kısa bir yazı yazınız.

Servet-i Fünûn dergisi edebiyatımızın batılılaşma sü­recini tamamlayıp olgunlaşmasını sağlayan sanat­çılar yetiştirmiştir. Halit Ziya romanda, Tevfik Fikret şiirde, Hüseyin Cahit eleştiride, Cenap Şahabettin ise şiir, anı ve gezide kendilerinden önceki sanat­çıların ulaşamadıkları bir seviyeye yükselmişlerdir.

13. Metnin ana düşüncesi, aynı dönemde yazılan diğer eserlerde de ele alınmakta mıdır? Neden? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Hayır, o dönemdeki baskıcı ve sansürcü anlayıştan dolayı

14. Hüseyin Cahit Yalçın’ın fikrî ve edebî yönüyle ilgili çıkarımlarınızı maddeler hâlinde defterinize yazınız.

15. Eserin türünü dikkate alarak eserle yazar arasında nasıl bir ilişki olduğunu söyleyiniz.

YORUMLAMA-GÜNCELLEME

Kitabınızın 34. sayfasındaki “Hürriyet” adlı öğretici metin örneği ile bu bölümde incelediğiniz Servet-i Fünûn Dönemine ait üç metni (Makale-i Edebiyye, Onuncu Mektup, Servet-i Fünûn) dil, kavramların soyut veya somut oluşu, yazılış amacı, ana düşünce ve anlamın verilişi bakımlarından karşılaştırınız. Metinlerin benzer ve farklı yönlerini verilen tabloya yazınız.

	Hürriyet	Makale-i Edebiyye	Onuncu Mektup	Servet-i Fünûn
Dil	Açık ve sade bir dii	Ağır ve süslü bir dil	Sanatsal bir dil	Açık, sade, kesin bir dil
Kavramların soyut veya somutluğu	Soyut kavramlar fazla	Soyut kavramlara ağırlık verilmiştir.	Somut kavramlar soyutlaştırılarak ve­rilmiştir.	Somut kavramlara ağırlık verilmiştir.
Yazılış amacı	Öğretmek, bilgilen­dirmek	Düşündürmek, be­nimsetmek	Öğretmek, izlenim kazandırmak	öğretmek, bilgilendirmek
Ana düşünce	Hürriyet bir milletin en önemli ihtiyaçlarındandır.	Kafiye kulak için ol­malıdır.	Kahire, zengin bir ta­rihi ve doğal yapıya sahiptir.	Servetifünun sanat­çıları zor bir süreç yaşamışlardır.
Anlamın verilişi	Açıklayıcı anlatım	Açıklayıcı, örnekleyici anlatım	Açıklayıcı ve betim- leyici anlatım	Açıklayıcı anlatım

1. İncelediğiniz üç metnin anlatımında sanat ve hüner endişesi ile açık, sade ifadeden uzaklaşılmasının nedeni nedir?

Servet-i Fünun sanatçıları anlatımın düz ve basit olmasına karşı çıkıp edebi bir üslup kullanmayı tercih ettikleri için

2. İncelediğiniz metinlerden hareketle “edebî tenkit, gezi yazısı, hatıra” türlerinin özelliklerini defte­rinize sıralayınız.

6.ETKİNLİK

a)     Servet-i Fünûn edebiyatı ile ilgili ikişer soru hazırlayarak size sorması için bunları öğretmeninize veriniz. Öğretmeninizin sorduğu soruları cevaplayınız.

b)    Sorulara verdiğiniz doğru cevaplardan hareketle Servet-i Fünûn edebiyatı öğretici metinlerinin genel özelliklerini maddeler hâlinde defterinize yazınız.

DEĞERLENDİRME

1. Servet-i Fünûn Döneminde öğretici metinlerin hangi türlerinde eser verilmiştir?

Eleştiri, gezi, anı, mektup

2. Aşağıdaki cümlelerin başına yargı doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

( D ) Recaizade Mahmut Ekrem, Servet-i Fünûn şairlerinin örnek aldığı Tanzimat sanatçısıdır.

(D  ) Servet-i Fünûncular, Batıcılık akımıyla çelişkiye düşmüşlerdir. (emin değilim.)

(Y ) Servet-i Fünûncular, düz yazıyı toplumun aydınlatılması yolunda en önemli öge olarak kabul etmişlerdir.

3. Aşağıdaki cümlelerde bulunan noktalı yerlere doğru sözcükleri yazınız.

“Hac Yolunda” adlı eser gezi türündedir.

Edebî eleştiri türü Servet-i Fünun Döneminde gelişmiştir.

Servet-i Fünûn sanatçıları “Kafiye          kulak içindir.” görüşünü savunur.

Servet-i Fünûn Dönemi öğretici metinlerinde sanatlı ve ağır bir dil kullanılır.

4. O güne kadar yazınımızda anı, yazınsal değerde tür değildi. Modern anlamda romancılığımızın kurucusu sayılan yazarımız, ilk kez yazınsal değerde anılar yazmıştır. Hem yazınsal hem siyasal nitelik­te olan bu anılarını dokuz ciltte toplamış ve kırk yılı kapsayan ilk beş cildine “Kırk Yıl” adını vermiştir.

Bu parçada aşağıdaki yazarların hangisinden söz edilmektedir?

A. Hüseyin Rahmi Gürpınar

B. Recaizade Mahmut Ekrem

C. Yakup Kadri Karaosmanoğlu

D. Reşat Nuri Güntekin

E. Halit Ziya Uşaklıgil

(ÖYS-1993)

CEVAP: E

5. Tanzimat Dönemi şairlerinden Recaizade Mahmut Ekrem’in çevresinde toplanan gençler, artık kendi başlarına var olmanın yollarını ararlar ve bir dergide birleşirler. Bunların arasında, sonradan ro­mancı olarak ün kazanmış iki yazarımız da vardır.

Paragrafta sözü edilen dergi ile iki yazarımız aşağıdakilerin hangisinde bir arada verilmiştir?

Servet-i Fünûn; Halit Ziya, Mehmet Rauf

Malumat; Hüseyin Cahit, Ahmet Rasim

Genç Kalemler; Halit Ziya, Ömer Seyfettin

Servet-i Fünûn; Samipaşazade Sezai; Hüseyin Cahit

Malumat; Mehmet Rauf, Hüseyin Rahmi

(ÖYS-1988)

CEVAP: A

6. Servet-i Fünûn Dönemi öğretici metinlerinde hangi temalar işlenir?

Sanat ve edebiyat ile ilgili konular, gezi yazılarında sanatçılar, kişisel zevk ve beğenilerini dile getirmiş.