TANZİMAT EDEBİYATI ÖĞRETİCİ METİNLERİ MADDELER HALİNDE

Reklamlar

Önce genel anlamda  öğretici metin nedir, ona bakalım:

Öğretici metinler, açıklama, aydınlatma, bilgi verme amaçlarıyla yazılır.
Bu metinlerle sağlanan iletişimin amacı bilinmeyeni açıklamak; herhangi bir yer ve olay hakkında bilgi vermek; bir düşünceyi, duyguyu kanaati bildirmektir.
Öğretici metinler günlük hayatın gerçeklerini, tarihî olayları, felsefi düşünceleri ve bilimsel gerçekleri anlatan metinlerdir.

Tanzimat Edebiyatı Öğretici Metinleri Özellikleri:

• Tanzimat dönemi öğretici metinler
• Makale, fıkra gibi yeni türler kullanılmıştır.
• HÜRRİYET ,EŞİTLİK,BİLİM,TEKNİK, KANUN ÜSTÜNLÜĞÜ gibi konulart işlenmiştir.
• Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar kullanılmasına karşın dil sadeleşmiştir.
• Toplumsal konular ve sorunlar işlenmiştir.
• Sanat için sanat yerine sanat toplum içindir düşüncesi hakimdir. 
• Öğretici metinlerde eski-yeni çatışması temada, dilde ifade biçiminde varlığını hissettirir. 
• Arapça ve Farsça kilme ve tamlamalar eskiyi; diğer özellikler yeniyi göstermektedir.

TANZİMAT EDEBİYATINDA MAKALE 

Makale tü­rünün doğması ve gelişmesi gazete aracılığıyla gerçekleşmiştir. Türk edebiyatındaki ilk makaleyi Şinasi kaleme almıştır. "Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi" adını taşıyan bu makale adından anlaşılacağı üzere edebiyatımızdaki ilk özel gazete olan "Tercüman-ı Ahval"de yayım­lanmıştır. Şinasi'nin kaleme aldığı bu makale daha sonra çıka­cak gazetelerde yer alacak fikrî ve edebî yazılar için örnek ol­muştur.

Daha sonra Ziya Paşa, Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem ve öteki Tanzimat sanatçıları da çeşitli makaleler yaz­mıştır. Bu makaleler dönemin gazetelerinde yayımlanmıştır. Tanzimat sanatçıları makalelerini genellikle edebiyat, sanat, şiir vb. konular üzerine temellendirmiştir. Namık Kemal, 1876'da Tasvir-i Efkâr'da yayımlanan "Lisân-ı Osmanî'nin Edebiyatı Hakkında BazıMülâhazatı Şâmildir" adlı makalesinde "ede­biyat" ile ilgili konulara değinir. Edebiyatın düşünceleri geliştir­diğinden, toplumu eğittiğinden, milletin yaşantısını sürdürme­sine katkı sağladığından söz eder. Divan edebiyatının gerçekçi olmadığını vurgular. Dilin yeni bir anlatım özelliği kazanması, bunun için de yazı dilinin konuşma diline yaklaştırılması gerek­tiği üzerinde durur. Bu, bir bakıma halka doğru açılmadır.
Bir başka Tanzimat sanatçısı Ziya Paşa, 1868'de "Hürriyet" ga­zetesinde yayımlanan "Şiir ve İnşa" adlı makalesinde yeni Türk edebiyatının Halk edebiyatına bağlanmasıyla ortaya çıka­cağını belirtir

TANZİMAT EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ

Tanzimat Edebiyatı I. Dönemi'nde Eleştiri
Eleştiri türü ilk kez bu dönemde Türk edebiyatına girer. Tanzimat I. Dönem edebiyatında eleştiride Divan Edebiyatı hedef alınır. Bu da yenilikçilik, yeni edebiyatın kurallarını yerleştirmek amacıyla yapılmıştır.
Namık Kemal’in "Lisan-ı Osmani'nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir" başlığını taşıyan makalesi, ilk edebiyat eleştirisi olarak kabul edilir. Bu makalede Divan Edebiyatı eleştirilir. Ziya Paşa'nın "Şiir ve İnşa" makalesinde de Divan Edebiyatı eleştirilir. "Harabat" adlı antolojisinde ise Ziya Paşa fikir değişikliğine giderek Divan Edebiyatı'nı yüceltir.


Tanzimat Edebiyatı II. Döneminde Eleştiri
Tanzimat II. Dönem edebiyatında eleştiri türünde Recaizade Mahmut Ekrem ön plana çıkar. "Zemzeme" adlı eseri bu anlamda önemlidir. Eserin ön sözünde eski edebiyat ve eski edebiyatın savunucusu Muallim Naci'yi eleştirir. Muallim Naci de bu eleştirilere karşılık vermekte gecikmez. Naci de "Demdeme" adlı eserinde Recaizade Mahmut Ekrem ile yeni edebiyatçıları eleştirir.


TANZİMAT DÖNEMİNDE GAZETELERİN ÖNEMİNİ 
 Halkın bilgilendirilmesinde ve eğitilmesinide bir araç olmuştur.
Basılan kitaplar ve oynanan tiyatrolarla ilgili haber vermişlerdir.
Roman ve tiyatro eserlerinin yazı dizisi halinde (tefrika) yayımlanması sağlanmıştır.
Edebi yapıtlarda halkın sorunlarının işlenmesine araç olmuştur.
Toplumun haberlerden ve yeniliklerden haberdar olmasını sağlamıştır.
Dilin sadeleşmesinde önemli katkıları olmuştur
Geniş insan topluluklarına ulaşılması gazete sayesinde olmuştur.